Định nghĩa:
Một cặp vợ chồng được xem là vô sinh sau khi một năm chung sống thật sự, không áp dụng bất cứ phương pháp tránh thai nào mà người vợ vẫn không có thai. Tình trạng này ảnh hưởng đến 10 – 15% số cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh sản (từ 15 – 44tuổi)
Vô sinh nguyên phát là tình trạng người phụ nữ chưa bao giờ mang thai mặc dù đã có quan hệ tình dục trong 1 năm mà không dùng các biện pháp ngừa thai.
Vô sinh thứ phát là tình trạng mà trong tiền sử người phụ nữ đó đã có ít nhất một lần mang thai, sanh, sẩy hoặc phá thai kế hoạch, rồi quá thời hạn một năm sau đó muốn có thai mà vẫn không có thai được.
Vô sinh có thể là nguyên phát với người vợ, hay với người chồng hay là với một cặp vợ chồng. Tương tự vô sinh có thể thứ phát với người vợ, người chồng hoặc cả hai vợ chồng.
Hiện nay,40% vô sinh có nguyên nhân đơn thuần do người vợ, 40% nguyên nhân đơn thuần do người chồng 10% do cả hai vợ chồng và 10% là chưa rõ nguyên nhân.
Nguyên nhân:
Nguyên nhân của vô sinh vô cùng phức tạp. Việc chẩn đoán nguyên nhân đòi hỏi một quá trình thăm khám tỉ mỉ, kết hợp với những xét nghiệm thăm dò phong phú, chính xác. Với vô sinh nguyên phát, cần chú ý nhiều đến noãn và tinh trùng. Vô sinh thứ phát cần chú ý đến tắc nghẽn vòi trứng.
Các nguyên nhân chính gây vô sinh:
- Rối loạn phóng noãn (10 – 25%)
- Yếu tố vùng chậu (bệnh lý ống dẫn trứng hoặc lạc nội mạc tử cung: 30 – 35%)
- Yếu tố do cổ tử cung (5 – 10%)
- Do người nam (30 – 40%)
- Vô sinh không rõ nguyên nhân (10-15%)
Nguyên nhân vô sinh ở nam giới là:
- Tinh trùng chất lượng kém hoặc số lượng ít: Do việc sản xuất và hoàn chỉnh tinh trùng bị trục trặc, do viêm nhiễm tinh hoàn hay mào tinh, hoặc do thường xuyên mặc quần chật khiến tinh hoàn bị nóng, do giãn tĩnh mạch trong bao tinh hoàn, bất thường về hoóc môn.
- Khả năng di chuyển của tinh trùng hạn chế: Do viêm tuyến tiền liệt, khiến tinh dịch đặc một cách bất thường. Việc sử dụng một số thuốc trị đau dạ dày và cao huyết áp cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng di chuyển của tinh trùng;
- Tắc đường vận chuyển tinh trùng từ tinh hoàn ra túi tinh hoàn: Chủ yếu do viêm ống dẫn tinh, hậu quả của các bệnh lây qua đường tình dục.
- Niệu đạo không thông ra ngoài ở đầu dương vật, mà bị lệch, thông ra ngoài ở giữa thân dương vật, khiến tinh trùng xuất ra khó đi vào lỗ cổ tử cung.
Nguyên nhân gây vô sinh ở nữ giới là:
- Ống dẫn trứng hoặc buồng trứng bị tắc: Do viêm phần phụ, lạc nội mạc tử cung nên trứng và tinh trùng không gặp được nhau:
- Rối loạn hoóc môn khiến bạn nữ không rụng trứng thường xuyên.
- Niêm mạc tử cung không tăng trưởng và đào thải theo đúng quy luật thông thường.
- Tử cung có hình dạng bất thường, có u xơ.
- Chất dịch cổ tử cung hoặc độ axít âm đạo bất thường, cản trở tinh trùng từ âm đạo đi vào cổ tử cung.
- Hệ miễn dịch người phụ nữ tạo ra các kháng thể để diệt tinh trùng theo cơ chế đào thải vật lạ.
Bảng 1: Các nguyên nhân vô sinh
|
||||||||||||||||||||
| Tổng trạng | Cấu tạo | Nội tiết | Bệnh lý hệ sinh dục |
| trùng | TT, TT ít, yêu, dị dạng
Lỗ tiểu đóng thấp Hội chứng Klinefelter |
Suy tuyến sinh dục Prolactin cao | Rối loạn chức năng cương (bất lực)
Rối loạn phóng tinh (xuất tinh ngược dòng) Quai bị |
| Nữ và Nam | |||
| Kém hiểu biệt Chỉ số thụ tinh kém
Các vấn đề tình dục |
|||
Ngoài ra còn có vô sinh không rõ nguyên nhân là tình trạng một cặp vợ chồng bị vô sinh trên một năm, mà không tìm ra nguyên nhân gây vô sinh bằng các xét nghiệm và phương pháp chẩn đoán hiện có. Tỷ lệ vô sinh không rõ nguyên nhân có thể chiếm từ 10 – 15% các trường hợp vô sinh.
