BA KÍCH
Tính chất :
Khí hơi ôn, vị tân cam, không độc.
Công hiệu:
Ba kích hay vào huyết phận thận kính bổ dương khí, bố ngữ lao, cứng xương gân, ích tinh khí, rất lợi cho đàn ông, lại hay tán phong thấp, trị chứng phong khí, cước khí, thủy thủng.
Ba kích là một thứ rễ tuy dài, nhưng cứ cắt từng đoạn, chẻ đôi ra thấy sắc hơi tía và có bột phấn tráng là tốt, khi dùng tẩm với rượu hoặc nước muối ngâm chừng bảy tám tiếng đồng hồ, rồi bỏ lõi sao qua mà dùng, những người yếu đuối muốn dùng thuốc bổ đều nên dùng nó.
Tính nó ghét Lôi hoàn và Đan sâm, chỉ có Phú bồn tử là vi sứ (giúp).
Những phương giản dị mà hiệu nghiệm
— Một phương chữa người bị chứng sán khí. Bởi vì thận kinh hư trệ. Dùng Ba kích thiên cùng với Hoàng bá, Quất hạch, Lệ chi hạch, Ngưu tất, Tỳ giải, Mộc qua, Kim linh tử, Hoài sinh, Địa hoàng. Tùy theo bệnh đê mà phân phôi quân thần tá sứ các vị cho vừa phải chừng 3, 4 lạng, nước sắc kỹ mà uống hoặc làm ra hoàn tán mà uống cũng hay.
— Một phương chữa người bị chứng ân, nuy. Dùng Ba kích thiên, Ngũ vị tử, Nhục thông đông, Lộc nhung, Sơn thù du, Bá tử nhân, Bồ cốt chi, Câu ký tử. Cũng tùy theo bệnh mà phân phôi quân thần tá sứ, nước sắc mà uống cũng như trên.
— Một phương chữa bệnh cũng như thế, nhưng bài này lại bỏ Lộc nhung và Nhục thong đông di, lại gia thêm Hoàng bá, Ngưu tất, Mạch môn đông, Sinh địa hoàng, Sa tiền tử. Đại khái bài này có ý gia giảm để chữa chứng âm hư đi tiểu ra nước trắng đục như nước gạo thôi, hay là những bệnh đã lâu không khỏi.
— Một phương chữa người bị chứng đêm nằm ngủ mơ giao cáu với kẻ nọ người kia, có khi mơ giao cấu vó’i người đã chết, mà mỗi lần mơ như thế thì tiết tinh hoài, làm ra bệnh lao thương nhọc mệt hư yếu bủng beo.
Dùng Ba kích thiên cùng với Lộc giao và Bá tử nhân với Thiên môn đông, Viễn chí, Liên tu Phú bồn, Hoàng bá. Tùy theo bệnh mà phân phối quân thần tá sứ làm ra bột luyện mật mà viên to bằng hạt long nhân mỗi lần uống 30 viên với nước sôi.
– Một phương chữa người bị chứng ở trên đầu trên mặt đau nhức bới từ thương phong.
Dùng Ba kích thiên, Cam cúc hoa, Thạch xương bồ, Hà thủ ô, Tạt lê, Hắc đậu, Sơn thù du, Thiên môn đông. Các vị thuốc trước phải bào chế trước cho đúng phép, đều bằng nhau làm ra bột luyện mật làm hồ ma viên to bằng hạt long nhãn, mỗi lần uống 30 viên đương lúc lòng không, uống với nước sôi. Một phương chữa người bi chứng chân tay yếu ớt quá, bởi vì uống rượu bị hại. Dùng Ba kích thiên cùng với Thục đại hoàng làm ra bột, hồ làm viên mà uống dần dần sẽ khỏi.
Dụng lượng:
Khi dùng Ba kích thiên từ 1 dong cân đến 3 đồng cân.
Trường hợp phải kiêng Ba kích:
Phàm những người đà có bệnh về tướng hỏa thịnh hành đốt dữ, không thể theo như long mình muôn, minh nghĩ được, hay là người nước tiếu đi ra đó, mà miệng dắng, mắt kèm nhèm hay đau mát xem không rõ, người có chứng phiền buồn dầy dọn, ngư ọ nong nhiều có tinh hay khát nước, hay là chứng đại tiện táo kiết, thì phái kiêng không nên dùng Ba kích.
Tính nó ghét Lôi hoàn, Đan sâm.
Phú bồn từ làm sứ cho nó.
