BỆNH VIÊM GAN SIÊU VI
Đại cương
Tác nhân gây bệnh viêm gan ở trẻ em bao gồm:Vi rút vùi hạt cự bào ( CMV ), Toxoplasma, Rubella , Ký sinh trùng sốt rét … Nhưng nguyên nhân phổ biến là vi rút viêm gan A , B , C , D , và E . Muốn chẩn đoán dựa vào các dấu hiệu sau : Vàng mắt vàng da , nước tiểu đậm màu .
Bilirubin máu tăng cao , SGOT và SGPT tăng cao .
Huyết thanh chẩn đoán nguyên nhân .
Viêm gan siêu vi A
Dịch tễ
Bệnh có khắp nơi trên thế giới . Dịch thường xảy ra ở các nước đang phát triển . Người là ổ chứa vi rút . Cách lây truyền chính là đường phân – miệng . Khoảng 25% các vụ dịch bùng nổ không xác định được nguồn lây . Một số đặc điểm như sau : Không có viêm gan A mãn tính . Viêm gan A thể tối cấp gặp khoảng 1/100.000 và gây nên tỷ lệ tử vong rất cao .
Trẻ em < 5 tuổi tại các nước đang phát triển bị viêm gan A chiếm gần 100% .
Lâm sàng và cận lâm sàng
Ủ bệnh trung bình 15 – 45 ngày . Sự lây nhiễm cao nhất vào cuối thời kỳ ủ bệnh và tiếp tục vài ngày sau khi xuất hiện vàng da .
Biểu hiện triệu chứng lâm sàng ở trẻ em chỉ có < 20% , và người lớn > 75% .
Gan lớn và đau , đôi khi có triệu chứng đau bụng dữ dội . Vàng da , vàng mắt , nước tiểu đậm màu .
SGOT và SGPT tăng gấp 5 – 10 lần trị số bình thường . Bilirubin máu tăng , trong đó trực tiếp tăng là chủ yếu .
Sắc tố mật và muối mật dương tính trong nước tiểu .
Điều trị
Không có thuốc điều trị đặc hiệu .
Cách ly bệnh nhân . Bảo quản và xử lý phân hợp vệ sinh .
Hướng dẫn bà mẹ cho trẻ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng , đặc biệt không dùng các thuốc không cần thiết và có hại cho gan .
Các biện pháp đề phòng– Trẻ sơ sinh có mẹ bị viêm gan A :
Tiếp tục cho trẻ bú mẹ .
Trước khi cho trẻ ăn hay bú mẹ phải rửa tay và vệ sinh cá nhân tốt .
Có thể phòng bệnh cho trẻ bằng Globulin miễn dịch với liều 0,02 ml / kg nếu mẹ bắt đầu có triệu chứng 2 tuần trước khi sinh hoặc 1 tuần sau sinh .
Với người chăm sóc trẻ , người trong gia đình và các cháu ở nhà trẻ : Hướng dẫn tầm quan trọng về sự lây truyền qua đường phân – miệng . Vi rút có thể sống trên các đồ vật trong phòng hàng tuần .
Vac xin : Tuyên truyền tiêm phòng vac xin viêm gan A . – Tại cộng đồng :
Giáo dục giữ gìn vệ sinh chung .
Có hệ thống cung cấp nước sạch . Xử lý chất thải tốt . Có hệ thống hố xí .
Đối với người phơi nhiễm 3 tháng nên tiêm Ig liều 0,02 ml / kg ; nếu lâu hơn thì tiêm 0,06 ml / kg .
Những loại ốc sò , trai , tôm cua … ở vùng bị nhiễm bẩn , khi ăn phải đun tới nhiệt độ 85 – 900C trong 4 phút
Viêm gan siêu vi B
Dịch tễ
Hiện nay có khoảng 2 tỷ người nhiễm vi rút viêm gan B , và 350 triệu người mang mầm bệnh , trong đó 85% dân cư thuộc châu Á , châu Phi ; 60% ở Tây Thái Bình Dương ; 14% ở Đông Nam Á . Khu vực lưu hành bệnh cao là Trung quốc , Đang Nam Á và sa mạc Sahara .
Tại Việt Nam được xếp vào khu vực có dịch lưu hành cao , nhưng chưa có thống kê đầy đủ . Viêm gan B lây qua đường tiêm chích , tình dục , đường mẹ – con , chất xuất tiết , tinh dịch , chất tiết âm đạo và nước bọt … Viêm gan B không lây qua đường phân – miệng.
10 – 20% trẻ em bị nhiễm vi rút viêm gan B có triệu chứng lâm sàng .
Trẻ em < 5 tuổi ở các nước đang phát triển bị nhiễm viêm gan B gần 100% .
Người là ổ chứa vi rút viêm gan B .
Thời kỳ chu sinh khi mẹ có HBsAg ( ) và HBeAg ( ) thì 70 – 90% trẻ sinh ra sẽ bị viêm gan mãn .
Lâm sàng và cận lâm sàngỦ bệnh từ 30 – 180 ngày .
Thể tối cấp chiếm 1 / 1000 . Vàng da , vàng mắt , nước tiểu đậm , gan lớn và đau . SGOT , SGPT tăng cao .
Bilirubin máu tăng . HBsAg (+) .
Điều trị
Không có thuốc điều trị đặc hiệu .
Có thể dùng interferon trong viêm gan B mạn ở người lớn , nhưng không có tác dụng trong viêm gan B mạn mắc từ tuổi thơ .
Hướng dẫn ăn uống giàu năng lượng và đạm , không dùng các loại thuốc có hại cho gan .
Phòng bệnh
Tiêm HBIG và vac xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh của những bà mẹ có HBsAg (+) và tiêm vac xin viêm gan B cho người tiếp xúc trong hộ gia đình .
Tiêm vac xin thường kỳ cho trẻ < 1 tuổi .
Gây miễn dịch thêm cho trẻ 10 – 12 tuổi .
Tiêm vac xin viêm gan B cho các đối tượng trước khi bị phơi nhiễm :
Người tiêm chích ma tuý .
Người đồng tình luyến ái .
Nhân viên y tế liên quan với máu và dịch cơ thể bị nhiễm bẩn máu .
Bệnh nhân thẩm tích máu .
Viêm gan siêu vi CCòn gọi là viêm gan non A – non B .
Dịch tễ
Lây bằng đường máu hay các sản phẩm của máu .
Ở Mỹ 70 – 90% các trường hợp viêm gan C lây bằng đường máu .
Nhóm nguy cơ mắc bệnh cao : dùng thuốc bằng đường tiêm ; có truyền máu hoặc sản phẩm của máu ; có tiếp xúc với máu .
Bệnh thường gặp ở người lớn ; ít gặp ở trẻ < 15 tuổi .
Khoảng 50% người bị viêm gan C có thể đưa đến viêm gan mạn .
1 / 10.000 tiến triển đến thể tối cấp .
Lâm sàng và cận lâm sàng
Thời gian ủ bệnh từ 15 – 160 ngày .
Khởi bệnh âm ỉ . Biểu hiện vàng vàng mắt , nước tiểu sậm màu . Gan lớn và đau .
Tuổi hay gặp thường ở người lớn .
Đường lây chủ yếu là xuyên qua da . Không rõ tần suất người lành mang trùng .
Xét nghiệm : SGOT – SGPT tăng cao . Bilirubin máu tăng . Nước tiểu có sắc tố mật và muối mật .
Điều trị
Không có thuốc đặc hiệu . Tránh dùng thuốc có hại cho gan .
Viêm gan siêu vi DHay còn gọi là viêm gan Delta .
Dịch tễ
Viêm gan D có thể gây bệnh ngay khi bệnh nhân bị viêm gan B , nên gọi là viêm gan thể đồng nhiễm . Hoặc có thể gây bệnh ở bệnh nhân bị viêm gan B mạn tính nên được gọi là viêm gan thể bội nhiễm .
Đường lây truyền giống như viêm gan B .
Có thể gặp đường lây mẹ – con .
Viêm gan D thường gặp ở Nam Ý , Đông Âu , Nam Mỹ , Châu Phi , Trung Đông . Ít gặp ở vùng viễn đông .
Thời gian ủ bệnh của thể đồng nhiễm từ 2 – 8 tuần .
1 / 10 bị thể tối cấp .
Lâm sàng và cận lâm sàng
Có thể gặp viêm gan D cấp hoặc viêm gan D mạn . – Tỷ lệ tử vong khoảng 2 – 20% .
Khoảng 70 – 80% bệnh nhân viêm gan D tiến đến xơ gan .
AgHBs trong huyết thanh dương tính thoáng qua ở viêm gan D thể đồng nhiễm và dương tính tồn tại ở viêm gan D thể bội nhiễm .
Điều trị
Cũng giống như viêm ban B.Cho bệnh nhân nghỉ ngơi , ăn uống nhiều hoa quả. Tránh dùng các thuốc như Paracetamol , Tetracycline , Erythromycine , Lasix …
Viêm gan siêu vi EHay còn gọi là viêm gan non A – non B lây qua đường tiêu hoá .
Dịch tễ
Bệnh lây qua đường phân – miệng .
Bệnh thường gặp ở người lớn .
Có tỷ lệ mắc bệnh và tử vong cao ở phụ nữ có thai .
Dịch lẻ tẻ ở châu Á , châu Phi và Mexico .
Không rõ có tiến triển đến mạn tính hay không .
1 / 5 tiến triển đến thể tối cấp ở cuối thai kỳ .
Triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng– Thời gian ủ bệnh trung bình 40 ngày .
Biểu hiện cấp tính với vàng mắt vàng da , nước tiểu đậm màu .
Sốt , chán ăn , đâu bụng và đau khớp . – SGOT – SGPT tăng cao .
Bilirubin máu tăng cao .
Hiện nay chưa có tét huyết thanh để chẩn đoán .
Muốn chẩn đoán dùng cách loại trừ viêm gan siêu vi A , B , C và D hoặc dùng kỹ thuật PCR
