Ở Bắc Mỹ có hai loài nhện được coi là đốt gây nguy hiểm cần đến y tế. Nhện lẩn nâu (.Loxosceles reclusa) gặp chủ yếu ở các vùng trung tâm phía nam của nước Mỹ nhưng cũng có thể di cư đến bất cứ vùng nào. Đó là con nhện nhỏ (l-2cm) màu nâu sẫm với hình đàn violon ở lưng. Nó tiết ra mọc độc chứa men sphingomyelinase D gây sưng phồng tế bào biểu mô, kết tập tiểu cầu và tạo huyết khối. Loài nhện goá đen (Lacrodectus mactans) là loài nhện đen bóng với hình đồng hồ cát màu đỏ ở bụng. Nọc của nhện goá đen chứa chất a – latrotoxin là một chất độc thần kinh.

Biểu hiện lâm sàng

Nhện lẩn nâu đốt không đau hoặc chỉ đau nhẹ. Trong vòng 2 đến 8 giờ có thể bị đau dữ dội ở tại chỗ cắn. Có thể xuất hiện một vết dát đỏ hoặc xanh tím (“tổn thương miệng núi lửa”) tại chỗ đốt, sau đó thành vết loét hoại tử sâu, có thể dai dẳng nhiều tháng mới lành. Sự hấp thu độc tố ra toàn thân có thể gây sốt, ớn lạnh, nôn, ban da và vàng da. Có thể bị tan máu và đông máu nội mạch rải rác (DIC). Tróc da ở chi, đốm xuất huyết và ban da có thể xuất hiện muộn vào 3 tuần sau khi bị đốt.

Nhện goá đen đốt thường không đau nhưng sau 20 phút đến vài giờ thì bị đau khu trú, chuột rút và co cứng cơ cục bộ. Sau đó thường tiến triển tới đau và cứng thành bụng, vai và lưng. Các dấu hiệu hệ thần kinh tự động như buồn nôn, nôn, sốt, chóng mặt, tăng huyết áp và tăng tiết nước bọt có thể xuất hiện.

Chẩn đoán

Chẩn đoán nhện đốt dựa vào người bị nạn. Một nghiên cứu cho thấy rằng 90% trường hợp nghi là nhện đốt nhưng thực sự là do côn trùng khác đốt hoặc là tình trạng của bệnh khác. Vì vậy, đã có gợi ý là nếu không có bằng chứng rõ rệt để nhận biết lý do thực sự vết đối thì nên ghi vào hồ sơ y tế là “vết đốt của loài chân đốt, không rõ vector truyền bệnh”.

Xử trí

Chỉ cần can thiệp theo dõi và niêm phong uốn ván khi có nhiễm trùng đối với hầu hết vết thương do nhện đốt. Các triệu chứng tại chỗ có thể đỡ bằng chườm đá, thuốc giảm đau và thuốc kháng histamin.

Các triệu chứng nặng do nhện lẩn nâu đốt có thể phải điều trị đường uống hoặc tiêm corcicosteriod. Dapson 50 đến 100mg uống mỗi ngày trong 10 ngày có thể làm hết hoặc cải thiện tổn thương da. Một cách xử trí mới là băng dán có nitroglycerin lên vết đốt đã được nói tới. Biện pháp này thực sự hạn chế được sự co mạch và hậu quả gây loét của nọc độc.

Nếu có thể thì xử trí tốt nhất bằng thuốc chống nọc độc đặc hiệu (Antivenin; Merck; West Point, PA) đối với trường hợp bị trúng nọc độc rõ rệt do nhện goá đen đốt (bảng 47.1). Tiêm thuốc an thần, dùng đường tĩnh mạch diazepam hoặc methocarbamol có tác dụng tốt đối với co cứng cơ, cũng có thể ngâm nước ấm. Dung dịch calci gluconat 10% với liều 0,1 đến 0,2 ml/kg đường tĩnh mạch kết hợp theo dõi tim mạch có thể làm giảm nhất thời các triệu chứng

Dự phòng

Dọn sạch sẽ những rác rưởi, những lỗ thông vào nhà, đeo găng tay và phòng hộ, dùng thuốc diệt côn trùng, không để đồ đạc chất đông là những bước chủ yếu để thận trọng đề phòng bị đốt.

Bảng 47.1. Các thuốc giải nọc độc

Thuốc giải nọc độc Chỉ định Liều
Antivenin (Crotalidae) (Phòng thí nghiệm Wyeth) Trúng nọc rắn hổ lục Xem trong bài
Antivenin (Micrurus fulvirus) (Phòng thí nghiệm Wyeth) Trúng nọc rắn san hô Không có triệu chứng: 3 – 5 lọ Có triệu chứng: 6-10 lọ hoặc hơn
Antivenin (Lacrodectus mactans) (Merck) Trúng nọc nhện goá đen 1-2 lọ, tiêm bắp (nặng thì tiêm tĩnh mạch)
Giải độc bọ cạp (Có ở trường tổng hợp bang Arizona[1]) Trúng nọc bọ cạp 1 – 2 lọ, tiêm tĩnh mạch

Biểu hiện lâm sàng

Tổn thương da dạng phồng và rát là biểu hiện thường gặp nhất. Kiến lửa thường đốt nhiều chỗ gây tổn thương dạng mụn mủ vô khuẩn hình bán nguyệt đặc trưng. Có thể bị nhiễm độc toàn thân ở người lớn nếu bị khoảng 50 con ong đốt cùng lúc. Có thể bị phù toàn thân, ù tai, mệt mỏi và nôn, sau đó chuyển sang đông máu nội mạch rải rác, tiêu huỷ cơ vân và hoại tử ống thận cấp tính.

Xử trí

Khám vết thương xác định là vết đốt. Nếu chỉ có một vết thì sẽ nhanh chóng giảm đi, vì nọc ong từ túi nọc sẽ bơm ra hoàn toàn trong vòng 2 phút

[1] Không phải chứng chỉ của Cơ quan quản lý thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ. Chỉ cho phép các thầy thuốc bang Arizona.

Bài trướcVết cắn của động vật có vú và xử trí
Bài tiếp theoBiểu hiện và xử trí Rắn cắn

BÌNH LUẬN

Nhập nội dung bình luận của bạn
Vui lòng nhập tên của bạn

Website này sử dụng Akismet để hạn chế spam. Tìm hiểu bình luận của bạn được duyệt như thế nào.