QUA LÂU NHÂN
瓜萋仁
Sách thuốc của cụ Trương Trọng Cảnh dùng nó cứ đếm trái chứ không kể cân lượng đó là chính xác, vì răng trái Qua lâu đã già thì xác nó lỏng lẻo rồng không cho nên nó hay thông được lồng ngực hung cách chữa được bệnh tắc đau, vả lại hạt nó nhiều dầu, nên nó hay rửa ráy được đờm dãi chất nhầy nhụa dính dấp, thực là nhất cử lưỡng tiện, cái ý chỉ của sách là như thế. Từ khi Nhật Hoa chư gia bản thảo ra đời mới có cái thuyết sao hạt nó mà dũng, đến như sách Bản thảo của ông Cảnh Nhạc thì chỉ dũng nhân, sách Bồng nguyên của ông Trương Ngoan Thạch cũng nói khi dũng nó thì phải bóc bỏ xác đi rồi gói nó vào vải hay giấy nam đập vỡ ra, ép bỏ dầu, chứ không nên dùng xác nó làm gì. Nếu muốn dùng cả trái thì phải hái lúc nó còn xanh đưa về phơi nắng cho khô thì bổ ra mói còn nguyên khối da thịt nó còn dính nhau. Nhưng bất quá dùng như thế cúng chỉ để cho nó đẹp mắt, kỳ thực thì khi khí lực còn non thì chắc nó cũng còn kém sức, dùng kém công hiệu.
Những phương giản dị mà linh nghiệm
Một phương chữa người ho có đờm mãi không khỏi.
Dũng Qua lâu nhân một lạng. Văn cáp 7 phân, làm ra bột dùng gừng sống giã lấy nước cốt để lắng xuống, rồi lấy bột gừng chắc đặc có chân ấy làm hồ mà viên, to bằng hạt long nhãn mỗi lần dùng 1 viên để ngậm là khỏi.
Xuất ở Trích huyền phương
Một phương chữa người bị chứng ho khan không có dòm.
Dũng Qua lâu chín giã lấy nước cốt cho mật ong vào 2 thứ bằng nhau hoặc giã thêm phèn chua 1 đồng cân 2 thứ cho vào nấu đặc thành cao mà ngậm luôn luôn nuốt nước xuống dần dần là khỏi.
Xuất ở Dương khởi gián dị phương
Một phương chữa người ho hăng có đờm.
Dùng Qua lâu chín 10 quả, Phèn chua tốt 2 lạng đều giã ra luyện thành bánh, phơi trong bóng mát cho khô, rồi tán thành bột nhỏ dũng hồ mà viên, to bằng hạt ngô, mỗi lần uống 50 viên, dũng nước nấu Gừng sống làm thang mà uống.
Xuất ớ Y phương trích yếu phương
Một phương chữa người bị chứng suyễn thở khò khè cổ đầy những đờm, hơi thở gấp rút tiếng như gà hen Dùng Qua lâu 2 trái to gấp đôi. Phèn chua một nửa và Táo tầu 1 quả cùng với các vị đốt cháy còn tính, nghiền ra bột, rồi lấy cải củ (La bạc) luộc chín thái ra chấm thuốc bột mà ăn, thuốc hết là hết bệnh.
Xuất ớ Phố tế phương
Một phương chứa người bị khí nóng ho mãi không khỏi.
Dũng nước trà đặc 2 bát, mật ong tốt 2 bát, Qua lâu chín 1 quả, bỏ vỏ, nhúng cái múi cả quả, hay cúi nó, cho vào nước trà, nước mật, rửa bỏ hạt đi, lấy bát đựng để hấp trên nồi com, bao giờ nồi cơm chín, lấy ra tùy ý thường thường lúc nào muốn ăn, khều lấy 3, 4 thìa con mà ngậm, rồi nuốt dần dần xuống.
Trích huyền phương
Một phương chữa người bị phổi nóng, phát ra ho hắng, có đờm trong ngực, hay bên cạnh sườn, đầy lấp khó thở, nhọc mệt khó chịu.
Dùng Qua lâu nhàn, chế Bán hạ bồi khô, mỗi thư đều 1 lạng, dùng nước Gùng sống, đánh bột làm hồ mà viên to bằng hạt ngô, mỗi lần uống 50 viên, để lúc sau khi ăn cơm 1 giờ, nấu nước gừng làm thang mà uống.
Xuất ớ Tế sinh phương
Một phương chữa người bị chứng phế nuy (1) ho ra huyết mãi không khỏi.
Dùng Qua lâu 15 trái liền cả múi cúi, giã nát nhỏ ra mà viên thành bánh bồi khô, rồi cúng vói thịt quả, Ô mai 50 trái, cũng bồi khô, Hạnh nhân bỏ vỏ nhọn sao 21 nhân làm ra bột, mồi lần dùng chùng 5 đồng cân, lấy phổi heo (lọn) rửa sạch luộc chín thái ra từng miếng, để thấm thuốc vào trong, rồi đem nướng chín đợi khi nguội mà ăn, ngày hai lần.
Xuất ớ Thánh tế tổng lục phương
Một phương chữa người bị bệnh tích rượu, thành ra ho hắng có đờm.
Dũng bài này chứa phổi khỏi nguy.
Qua lâu nhân, Thanh đại tốt 2 thứ bằng nhau nghiền ra bột nhỏ dùng nước cốt Gừng chưng với mật, làm hồ mà viên, to bằng hạt củ súng, mỗi lần ngậm 1 viên dần dần là khỏi.
Xuất ở Đan Khè tăm pháp phương
Một phương chữa người uống rượu phát nóng tức là phương ở trên nhưng đàng này lại nghiền nhỏ ra để nấu cao mỗi ngày uống vài ba thìa. Nhất là người nam thanh niên tuổi chửng 20 tuổi mắc phải bệnh này, mà uống bài nầy thần hiệu.
Xuất ớ Trích huyền phương
Một phương chứa người cũng uống rượu mà phát ra chứng đơm tích 2 bên cạnh sườn đầy trướng, có khi lại úa thổ, trong bụng nghe như có tiếng nước róc rách, hoặc đi lại sôi luôn.
Dũng quả Qua lâu bỏ vỏ đi bồi khô rồi còn 2 lạng, Thần khúc chính sao nửa lạng, làm ra bột, mỗi lần 2 đồng cân, dùng nước nấu Thông bạch làm thang mà uống.
Xuất ở Thánh huệ phương
Một phương chữa chứng tiểu nhi suyển đơm, lại ho hắng cạnh sườn nóng, bệnh đã lâu ngày, không khỏi.
Dùng 1 quả Qua lâu bỏ hạt làm ra bột, dùng bún ăn nguội tục gọi là bún sống, hòa thành cái bánh nướng vàng rồi lại nghiền ra bột, mỗi lần uống 1 đồng cân, với nước sôi để hơi nóng uống mỗi ngày 3 lán, dần dần sẽ khói.
Xuất ớ Lưu hà gian tuyên minh phương
Một phương chửa người đàn bà ho hắng có đờm cứ đến chiều thì lại nóng, mà về phần kinh nguyệt thì không điều hòa, tháng lên tháng xuống, dung mạo gầy còm, ốm yếu.
Dùng Qua lâu nhân 1 lạng, Thanh đại, Hương phụ dùng nước đồng tiền tẩm sao phơi một lạng 5 đồng cân làm ra bột, dùng Mật luyện mà ngậm dần dần nuốt đi.
Xuất ớ Đan khê tâm pháp phương
Một phương chứa người trong ngực đau tê mà ho hắng có đờm, ngực đau suốt ra sau lưng, còn tâm phúc bí đầy hơi thở khó lòng, khí hóa không thông; Bài nầy chữa được cả chứng ho vì đờm.
Dùng 1 quả Qua lâu to, bỏ múi lấy hạt sao cho chín đề cả vỏ mà nghiền ra bột, dũng làm hồ mà viên to bằng hạt cây ngô đồng, mỗi lần uống 20 viên với nước cơm ngày 2 lần.
Xuất ớ Đỗ nhâm phương
Một phương chữa người bị chứng đau tức ở ngực, đau chằng ra sau lưng, suyễn thở ho hắng, khạc nhổ đờm nhiều, hơi thở ngắn gấp, Mạch ở bộ thốn thì Trầm, Trì, mà bộ quan thì khẩn, sắc, thì phải dùng 1 quả Qua lâu thật to, cắt ra cứ liệu nửa cân, dũng rượu trắng 7 cân nấu cạn còn 2 bát, phân ra mà uống, hoặc giã Bán hạ 4 lạng càng hay.
Xuất ớ Kim quĩ phương
Một phương có ý làm cho thanh phế kim tiêu được đờm rãi lợi được hung cách, chữa được mọi chứng ho hắng có đờm rất hay.
Dùng một quả Qua lâu thật to béo, rửa sạch lấy hạt bổ ra mà bồi, lại bán hạ thứ cú nhỏ bằng cái cúc áo 49 củ, lấy nước sôi mà ngâm, rồi rửa sạch, vừa rứa vừa ngâm đủ 10 lần, Xong rồi đem ra giã qua bồi cho khô, liệu chừng hai thứ bằng nhau làm ra bột, lại lấy cái nước rửa Qua lâu trước cùng những cùi múi của quả Qua lâu, nấu thành cao hòa vói thuốc bột làm hồ mà viên to bằng hạt cây ngô đồng, mỗi lần uống 30 viên, dung nước nấu Gừng sống làm thang mà uống rất hay.
Xuất ớ Dương uất phương
Một phương chữa người bị chứng trúng phong, miệng mắt méo xếch.
Dùng quả Qua lâu vắt lấy nước cốt, hòa với bột miến mà làm thành bánh, nướng cho nó chín, đương lúc nóng dùng nó mà chườm vào những chỗ méo xếch, nhưng phải lắng mà xem, hễ thấy nó ngay chín lại rồi thì phải bỏ đi ngay, chớ để nó quá thêm phiền.
Xuất ớ Thánh huệ phương
Một phương chữa người bị chứng nhiệt quá, nhức đầu phát nóng, lúc thăng lúc giáng luôn luôn.
Dũng một quả Qua lâu to, bổ nhỏ bỏ múi, rồi bỏ vào trong cái ống oản đậy kín, dùng nước sôi mà dội chừng một chén đầy, để yên một chốc, rồi lấy ra bỏ cấn bã đi, còn thì uống hết.
Xuất ớ Thánh huệ phương
Một phương chữa chứng thời dịch phát hoàng, cuồng phiền bứt rứt, nóng nảy hôn mè, đến nỗi không còn biết gì nửa.
Dũng một quả Qua lâu lớn gần chín sắc đã hơi vàng dùng nước vừa mới kín ở ao lên chừng ba bát cho vào với nhau mà vo ra rồi gạn lấy nước cốt, cho Mật vào nửa bát, gia thêm Phác tiêu tám phân, chia làm ba bốn lần mà uống hết đi là khỏi.
Xuất ớ Đỗ kinh phương
Một phương chửa chứng tiều nhi hoàng đản, mắt cũng vàng là bởi tỳ nhiệt quá.
Dùng một quả Qua lâu còn xanh bồi cho khô, tán nhỏ thành bột, mỗi lần uống: 1 đồng cân, nước chứng nửa chén, nấu cạn còn bảy phân, để đến lúc sắp đi ngủ thì cho uống.
Hễ canh năm đi ra phân vàng là khỏi, bài này tên gọi là Trục hoàng tán, chữa được cả chứng nghiện rượu phát ra Hoàng đản.
Xuất ớ Phổ tế phương
Một phương chữa chứng tiểu tiện không thông, bụng bí trướng đầy.
Dùng Qua lâu bồi khô nghiền nhỏ, mỗi lần uống hai đồng cân, uống với nước nóng, uống luôn bao giờ tiểu tiện thông mới thôi.
Xuất ớ Thánh huệ phương
Một phương chửa người bị chứng tiêu khát phiền buồn, rối loạn không chịu nổi.
Dùng một quả Qua lâu vàng, rượu một chén, rửa bỏ vỏ hạt, lấy nguyên múi nấu thành cao, rồi cho thêm vào một lạng phèn chua, mà viên to bàng hạt cây ngô đồng, mỗi lần uống 10 viên, uống thang với nước cơm.
Xuất ớ Thánh huệ phương
Một phương chữa người bị chứng táo khát mà trong ruột thì bĩ mân.
Khoảng tháng 9 hay tháng 10, Qua lâu khi quả nó đã chín dùng 1 quá, cùng với bột Can cát cho vào nồi nhôm hoặc nồi đất, dùng lửa nho nhỏ mà rang cho chín làm thành ra bột, mỗi khi sau lúc ăn rồi, hay là lúc đêm sắp đi ngứ, dùng nước sôi cho vào mà uống hai đồng cân.
Xuất ở Khấu Tông Thích diễn nghĩa phương
Một phương chữa người bị chứng thổ huyết mãi không khỏi, dũng một quả Qua lâu bỏ vào trong lọ dút nút kín, đốt cháy còn tính nghiền nhỏ ra bột, mỗi lần uống ba đồng cân, uống với nước cơm nếp, uống ngày hai lần.
Xuất ớ Thánh tế tống lục phương
Một phương chữa chứng trường phong hạ huyết.
Dùng Qua lâu một trái, đốt cháy ra than, rồi cùng với Xích tiểu đậu, nửa lạng làm ra bột, mỗi lần uống 1 đồng cân, uống thang với rượu, uống nhửng lúc đương lòng không.
Xuất ớ Phố tế phương
Một phương chữa chứng ly đã lâu ngày không khỏi, cùng là chứng ly ngũ sắc.
Dùng một trái Qua lâu to chín, đốt cháy còn tính đem ra ngoài để cho nó hả hết hơi lửa độc đi, rồi làm ra bột, uống 1 lần có thể hết cả càng hay uống với rượu nóng.
Ngày xưa ông Hồ Đại Khanh, có người đầy tớ, bị chứng ly như thế này, đã nứa năm không khỏi, đă uống nhiều thuốc mà cũng khổng hay may gặp một người đạo nhân ở Hàng Châu truyền cho phương này, uống thì khỏi ngay.
Xuất ở Bán sự phương
Một phương chữa chứng thoát giang (lòi rom).
Dũng một trái Qua lâu giã vắt lấy nước cốt hâm nóng lên mà uống, rửa tay cho thật sạch lấy nước mỡ lợn xoa nhiều vào tay mà xoa vào chỗ ruột đó nâng no lên, nhờ hơi tay nóng lên được là tự nhiên nó vào.
Xuất ớ Trửu hậu phương
Một phương chữa chứng tiểu nhi bị thoát giang (lòi rom) xem bề ngoài khí sắc thi thấy môi nhợt, răng khô, lâu thời thấy hai bên mép sáng, mi mắt đỏ môi khô, khóc lóc vô hồi.
Dũng một trái Qua lâu đã vàng, cho vào một chút Phèn chua vào trong quả đó, chừng năm đồng cân, bỏ vào cái bát chậu, gắn chặt đốt cho cháy ra than, nhưng còn tính, làm ra bột, dũng hồ mà viên, to bằng hạt ngô, mỗi lần uống hai mươi viên, uống với nước cơm.
Xuất tại Trích huyền phương
Một phương chữa chứng đau nhức cả răng hàm, răng nanh.
Dùng vỏ Qua lâu cùng với tổ ong, tổ nào ong bỏ đã lâu ngoài sương gió nắng mưa nhiều, cũng đốt cháy ra than tán ra thành bột, mà xát vào những chỗ đau, rồi lại dùng Ô cữu căn cùng với Kinh giói căn, Sài hồ cân, Thông căn, nấu nước mà xúc miệng luôn thì chóng khỏi.
Xuất ở Nguy thị đắc diệu phương
Một phương chữa chứng yết hầu (hầu ty) bị sưng đau nói không ra tiếng nữa.
Dùng Qua lâu bì cúng với Bạch cương tàm sao, Cam thảo sao, các thứ đều 3 đồng cân làm ra bột, mỗi lần uống 3 đồng cân dùng Gừng sống nấu nước làm thang mà uống, hoặc dùng thuốc bột này mà gói vào trong bông, chừng một hai đồng cân ngậm rồi nuốt dần nước bọt xuống, còn bã nó thì nhổ đi, mỗi ngày làm như thế hai lần.
Bài này tên gọi là bài Phát thanh tán.
Xuất ở Ngự dược viện phương
Một phương có ý làm cho người ta được bền chặt răng đen nhánh râu tóc.
Dùng một trái Qua lâu to, khoét ở trên đỉnh đầu nó ra một cái lỗ, rồi cho Thanh diêm (muối xanh) hai lạng, Hạnh nhân bỏ vỏ và đầu nhọn, ba nhân với bẩy = 21 hạt, lấy cái đầu cũ vừa khoét ra lúc trước mà đắp lại cho kín.
Dùng với đất cứt giun hòa với muối mà bọc cho kín, buộc cho chặt, rồi bỏ vào than lửa mà đốt cháy, nhưng còn tính, nghiền ra bột, mỗi ngày xát vào răng ba lần, làm cho răng nóng lên, cứ làm như thế 100 ngày sẽ thấy hiệu nghiệm.
Ví bằng người nào mà trước đã bạc râu tóc rồi thì nên cạo hết đi rồi dùng thuốc này thì lập tức nó sê sinh ra râu tóc đen lánh ngay, công hiệu của nó có thể nói được là hễ làm là phải được như ý muốn, chưa từng bao giờ nói ma không làm được, hơn thế nữa, sự hiệu nghiệm của nó thường không tả hết được.
Xuất ớ Phố tế phương
Một phương chứa những người bị da mặt xâm đen.
Dùng bài này có thể làm cho trắng lại được.
Dùng Qua lâu những múi cùi cúa nó chừng ba lạng, Hạnh nhân 1 lạng, lá lách của lợn, cùng bỏ nấu thành cao cứ đến đêm thì bôi, có thể làm cho người ta nhuần nhã da nốt, nét mật tươi sáng trắng lại được, mặc dầu gặp tiết mùa đóng hanh may cũng không chịu dăn díu gì cả.
Xuất ớ Thánh té tống lục phương
Một phương chữa người đàn bà sau khi sinh nở rồi, mà bào thai không ra được.
Dùng 1 trái Qua lâu lấy hạt nghiền nhỏ, dũng 1 bát rượu với nước đồng tiện, mỗi thứ một chén, nấu kỹ cạn chi còn 7 phân mà uống.
Nếu lỡ không có trái Qua lâu, thi tạm dùng gốc, hay rễ nó cũng được.
Xuất ở Phụ nhân lương phương
Một phương chữa người đàn bà nuôi con, mà sữa không có nhiều thông nuôi con.
Dùng hạt Qua lâu đãi rồi phoi khô sao thơm bỏ vào nồi sành mà hấp cho nó trắng ra làm ra bột, mỗi lần uống 1 đồng càn.
Một phương chữa chứng nhũ ung khi mói phát trong 5 bát nấu còn hai bát, gạn bỏ bã đi mà uống nóng, chia 3 phần uống một phần, mỗi ngày ba lần uống.
Xuất ớ Tử mẫu bi lục phương
Một phương chữa được mọi chứng ung thư hay là chứng phát bối.
Dũng Qua lâu giã ra bột, dũng nước giếng vừa mới múc lên mà uống một thìa.
Xuất ớ Mai sư phương
Một phương chữa chứng tiện độc mới phát.
Dùng một trái Qua lâu vàng, cúng với Hoàng liên 5 đồng cân, nước sắc mà uống, thì tiêu tan ngay.
Xuất ớ Vĩnh loại kiềm phương
Một phương chữa người bị chứng phong rồi lở ghẻ ngứa gãi khốn khổ.
Dùng Qua lâu sống một hai trái, giã nát, dùng rượu ngâm một ngày đêm, sáng mai đun.nóng lên mà uống.
Xuất ớ Càn khôn bí uẩn phương
Một phương chưa chứng đơn độc, hay là chứng du phong, nhiệt độc sung đau.
Dùng Qua lâu nhân làm ra bột 2 lạng, cùng với tương chua, hay rượu nóng, cùng với giấm hòa vào mà bôi.
Xuất ờ Dương thị tập nghiệm phương
Một phương chứa người bị chứng dương mai, hay là chứng đậu sang, mụn nhu nhú như đầu ngón tay, mọc khắp cả và mình, trước nên uống bài Bại độc, sau dùng bài này thì có thể giải được hết những nhiệt độc ở nơi da nốt thịt xương, nặng đến thế nào cũng chẳng uống quá 10 lần đã khỏi.
Hoặc dùng vỏ Qua lâu làm ra bột mỗi lần uống vói rượu nóng 3 đồng cân ngày uống 3 lần.
Xuất ớ Tập gián phương
Dụng lượng:
Mỗi khi phải dùng Qua lâu thi dùng từ 2 đến 4 đồng cân.
Trường hợp phải kiêng Qua lâu.
Phàm những người xưa nay vốn có chứng tỳ hư hàn, hay là người đương mắc bệnh đi tả, hoặc là người xưa nay tỳ vị không được thật lắm, nhất là những chứng nhận định là không phải là chứng thật nhiệt, thì không nên dùng Qua lâu.
Tính nó ghét Can khương sợ Ngưu tất, Can tất nó lại phản ô đầu, và kỵ những đồ sắt, nó được Cẩu kỷ tử làm sứ nó thì càng tốt.
