Mạch và chứng của bài Đại hãm Hung hoàn

Điều 135. Chứng kết hung gáy cứng cứng, trạng thái giống như chứng nhu kinh，hạ đi thời hoà，nên dùng Đại hãm hung hoàn.

Tóm tắt:

Chứng trạng và cách chữa của bài Đại hãm hung hoàn.

Thích nghĩa:

Chứng kết hung có đại, có tiểu; tà kết có cao, có thấp. Chứng này thuộc về đại kết hung, tà thiên vể vị trí cao, tà kết ở vị trí cao thì ngẩng lên mà cúi xuống không được. Cho nên nói “Trạng thái giống như chứng nhu kinh”.

Phép chữa là:

Tả thiên về trên nên chữa từ từ, tà thiên về dưối thì nên chữa gấp. Chứng này thiên về trên cho nên dùng thuốc lioàn không nên dùng thuốc thang, dùng Đại hãm hung hoàn để xổ đi thì hoà.

Đại hoàng 1/2 cân
Đình lịch 1/2 thăng

Mang tiêu 1/2 thăng
Hạnh nhân 1/2 (bỏ vỏ và đầụ nhọn, sao bắc)
Giã nát rây kỹ 2 vị trên rồi cho hạnh nhân, mang tiêu vào nghiên nát như md rồi hoàn vào làm một viên bằng hòn đạn. Giã riêng bột cam toại một thìa con, mật ong 2 cáp, nưốc 2 thảng, sắc lấy 1 thảng, uổng ấm hết một lần. Một đêm sẽ xổ nếu không xổ thì uống lần nữa, hễ xổ được là có hiệu quả. Kiêng khem và theo dõi như cách trước.

Ý nghĩa phương thuốc:

Chứng này là tà vị ở trên cao, phế khí không tuyên thông được, cho nên dùng hạnh nhân để khai cho khí kết ở trong ngực giáng xuống. Lại gia đình lịch để thanh tiết nhiệt kết trong phế, làm cho khí giáng xuống mà thuỷ và nhiệt đều giáng, thế kết ở trên mối có thể tụt xuống. Dùng cam toại để trực tiếp đàm thuỷ; phác tiêu, đại hoàng để tả nhiệt kêt và chê liành tiểu tễ mà hoàn hoà với mật ong ngọt hoãn là bài thuốc hạ mạnh mà cho đi từ từ là phép lấy công làm hoà.