Chứng Cốc đản của Bệnh Dương Minh 

Điều 200. Bệnh dương minh mạch trì, không ăn no được, ăn no thời hơi phiền, đầu choáng váng tiểu tiện khó. Đây là muốn thành chứng cốc đản, tuy cho hạ mà bụng đầy vẫn y nguyên, sở dĩ như vậy là vì mạch trì.

Tóm tắt:

Bệnh dương minh mạch trì, muốn thành chứng cốc đản.

Thích nghĩa:

Bệnh dương minh đáng lý mạch hồng đại hoặc trầm thực, nay mạch lại trì là chứng vị dương hư yếu, dương minh hàn ở trung tiêu.
Chứng này không thể cho ăn uống nhiều, nếu cố ăn no quá làm khí cơ của tỳ vị bị trở trệ thì cơm nước không hoá được, uất ỏ trung tiêu. Tất nhiên là vì đồ ản uất ở trung tiêu mà dẫn đến chứng hơi phiền. Khí thanh dương không thảng lên thì xuất hiện chứng đầu choáng, khí trung tiêu không hoà, chất nước không tiết xuống dưới cho nên nói: “Tiểu tiện đi khó”.

Nếu không chạy chữa kịp thời và thích đáng sẽ vì cơm nước không tiêu, thấp tỳ uất lại bên trong lâu ngày là thành chứng cốc đản. Lúc ấy nên tuỳ chứng dùng phép ôn trung, trừ thấp để chữa. Nếu nhầm dùng phép hạ thì chứng đẵy bụng sẽ không bớt mà vẫn y nguyên, thậm chí có thể làm cho thế bệnh càng nặng thêm, nếu mạch trì là không thể hạ.