Bóc rau nhân tạo là một thủ thuật dùng tay đưa vào buồng tử cung để lấy bánh rau ra sau khi thai sổ.
1. CHỈ ĐỊNH
Chảy máu trong thời kỳ sổ rau khi rau còn trong tử cung, chưa bong.
Chú ý: Không có chỉ định bóc rau nhân tạo tại xã trong trường hợp 30 phút sau sổ thai mà rau không sổ, không có chảy máu kèm theo. Yêu cầu chuyển tuyến.
2. CHUẨN BỊ
2.1. Người làm thủ thuật
- Người làm thủ thuật là người đỡ đẻ, nữ hộ sinh, y sĩ sản nhi, bác sĩ phải rửa tay phẫu thuật, đội mũ, khẩu trang, mặc áo, đi găng vô khuẩn
2.2. Phương tiện
- Găng vô khuẩn, săng vô khuẩn.
- Thông đái.
- Thuốc giảm đau sử dung một trong các loại sau đây:
+ Dolosal (Dolargan) ống 0,10 g, tiêm bắp ½ ống hoặc
+ Diazepam (Seduxen) 10 mg ống, tiêm TM chậm
- Thuốc co tử cung: Oxytocin 5 đơn vị/ống, Ergometrin 0,2mg/ống, Misoprostol 200mcg/viên.
- Thuốc trợ tim, hồi sức để dùng khi cần
- Dung dịch Betadine sát khuẩn, cồn 70o
2.3. Sản phụ
- Giải thích cho sản phụ biết việc bóc rau nhân tạo phải làm sắp tới, động viên họ yên tâm cùng cộng tác với cán bộ y tế.
- Giảm đau, phòng chống sốc. Khi sản phụ đang choáng, phải hồi sức rồi mới bóc rau nhân tạo.
- Thông đái, sát khuẩn kỹ âm hộ và tầng sinh môn, trải khăn vô khuẩn dưới mông và trên bụng sản phụ
3. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
- Người làm thủ thuật đứng cạnh bàn đẻ bên phải sản phụ (nếu thuận tay phải)
- Bàn tay phải đưa vào trong âm đạo, qua cổ tử cung vào trong tử cung lần dọc theo dây rốn đến vùng rau bám, dùng bờ trong của bàn tay để lách vào giữa bánh rau và thành tử cung, bóc dần bánh rau ra khỏi thành tử cung từ ngoài vào trung tâm. Tuyệt đối không được túm và giật bánh rau vì có thể gây lộn tử cung, đứt cơ tử cung và gây chảy máu nhiều. Nếu sản phụ không được gây mê, vừa làm vừa động viên, hướng dẫn sản phụ thở đều, không kêu
- Bàn tay trái đặt trên thành bụng sản phụ giữ đáy tử cung để cố định tử cung tại chỗ
- Khi rau đã bong hết, tay ở trong tử cung đẩy bánh rau xuống dưới và ra ngoài, nhưng không rút tay ra, nếu cần dùng tay ngoài cầm kẹp cặp cuống rốn để lấy rau
- Sau khi bóc rau nhân tạo phải kiểm soát buồng tử cung ngay
- Nếu tử cung co tốt, bóp chặt vào bàn tay bên trong tử cung thì nhẹ nhàng rút tay ra
- Nếu tử cung bị nhão, không bóp chặt vào bàn tay trong thì đó là trường hợp tử cung bị đờ. Cần tiến hành các biện sau đây để giúp tử cung co chặt lại:
+ Bàn tay bên trong tử cung nắm lại, đẩy nhẹ đáy tử cung lên.
+ Bàn tay bên ngoài xoa bóp vào tử cung vào tử cung qua thành bụng
+ Tiêm thuốc co bóp tử cung
+ Cho đến khi tử cung co bóp chặt vào bàn tay mới rút tay ra.
- Thuốc co tử cung:
+ Oxytocin 5 đơn vị x 2 ống, tiêm bắp hoặc tiêm tĩnh mạch, hoặc/và
+ Ergometrin 0,2 mg, tiêm bắp, hoặc
+ Misoprostol 200 mcg, ngậm dưới lưỡi 2 viên hoặc đặt hậu môn 3 – 4 viên.
- Nếu không bóc được bánh rau vì rau bám chặt hoặc rau cài răng lược thì không nên cố sức bóc: phải ngừng ngay thủ thuật để chuyển tuyến.
- Cho kháng sinh uống hoặc tiêm
4. THEO DÕI VÀ XỬ TRÍ TAI BIẾN
Theo dõi
- Mạch, huyết áp, toàn trạng và phản ứng của sản phụ.
- Co hồi tử cung và lượng máu chảy ra từ âm đạo
Xử trí tai biến
- Choáng do đau hoặc do mất máu
