Viên tránh thai khẩn cấp có thể chứa một (chỉ có progestin) hay cả hai (estrogen và progestin) thành phần nội tiết. Chỉ được phép sử dụng trong các trường hợp tránh thai khẩn cấp, không được sử dụng thường xuyên. Tỷ lệ thành công phụ thuộc nhiều yếu tố: dùng thuốc sớm, đúng cách.
Trên lý thuyết, biện pháp tránh thai khẩn cấp được sử dụng sau khi giao hợp không được bảo vệ, gồm có: uống thuốc viên tránh thai và đặt dụng cụ tử cung. Trên thực tế, Dụng cụ tử cung rất hiếm khi được sử dụng như biện pháp tránhthai khẩn cấp, nên không đề cập trong bài này.
Thuốc tránh thai khẩn cấp có hiệu quả càng cao nếu sử dụng càng sớm.
Khách hàng nhiễm HIV hay có bạn tình nhiễm HIV có thể sử dụng các biện pháp tránh thai khẩn cấp nhưng cần lưu ý là biện pháp tránh thai này không giúp ngăn ngừa NKLQĐTD và HIV/AIDS.
1. CHỈ ĐỊNH VÀ CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Chỉ định
Phụ nữ sau giao hợp không được bảo vệ hoặc sử dụng biện pháp tránh thai thất bại, như rách bao cao su, quên uống thuốc, tiêm thuốc muộn… hoặc bị hiếp dâm.
Chống chỉ định
- Có thai,
- Đang bị ung thư vú.
2. CƠ CHẾ TÁC DỤNG
- Ức chế phóng noãn.
- Làm đặc chất nhầy cổ tử cung, ngăn cản tinh trùng vào tử cung
- Giảm phát triển nội mạc tử cung, ngăn cản làm tổ.
3. QUY TRÌNH TƯ VẤN
Các nguyên tắc tư vấn
- Lắng nghe và tìm hiểu nhu cầu của khách hàng về viên thuốc tránh thai khẩn cấp.
- Tư vấn cho khách hàng về hiệu quả, thuận lợi và không thuận lợi khi sử dụng biện pháp tránh thai khẩn cấp. Các biện pháp này không có tác dụng trong phòng tránh bệnh LTQĐTD. Chú ý cho khách hàng xem vỉ thuốc và hướng dẫn khách hàng cách sử dụng trên vỉ thuốc đồng thời hướng dẫn sử dụng các biện pháp tránh thai khác.
- Nhắc cho khách hàng biết có thể có tác dụng phụ khi dùng thuốc: buồn nôn hoặc nôn, ramáu nhẹ hoặc ra kinh sớm hơn bình thường, đau đầu, căng vú, chóng mặt. Các tác dụng phụ này kéo dài không quá 24 giờ.
- Nhắc khách hàng đến khám lại ngay nếu thấy chậm kinh, khám lại khi ra máu âm đạo kéo dài.
Thăm khám đánh giá trước khi áp dụng biện pháp tránh thai.
- Phải hỏi kỹ tiền sử và khám lâm sàng để phát hiện chống chỉ định.
- Thăm khám để loại trừ các bệnh lý toàn thân, loại trừ có Trong hoàn cảnh xét nghiệm nước tiểu để thử thai không sẵn có, có thể đánh giá là “không có thai” dựa vào những dấu hiệu lâm sàng.
Thời điểm thực hiện
- Khách hàng sẽ sử dụng biện pháp tránh thai khẩn cấp (uống thuốc hoặc đặt Dụng cụ tử cung) càng sớm càng tốt trong vòng 5 ngày (120 giờ) sau giao hợp không được bảo vệ. Hiệu quả tránh thai khẩn cấp giảm dần mỗi ngày.
Cách sử dụng:
- Viên thuốc tránh thai:
+ Viên thuốc tránh thai khẩn cấp chỉ chứa progestin (Postinor, Escapelle…)
- Loại một viên: chứa 1,5 mg levonorgestrel hoặc 3 mg norgestrel: uống một viên (liều duy nhất)
- Loại 02 viên: mỗi viên chứa 0,75 mg Uống hai lần, mỗi lần một viên cách nhau 12 giờ hoặc uống một lần cả 02 viên.
+ Viên thuốc tránh thai kết hợp (Ideal, Choice, New Choice…) nếu không có viên thuốc tránh thai khẩn cấp)
- Uống 2 lần cách nhau 12 giờ; mỗi lần 4 viên (mỗi viên chứa 30 mcg ethinyl estradiol và 0,15 mg hoặc 0,125 mg lenovorgestrel) đảm bảo ít nhất mỗi lần 0,1 mg ethinyl estradiol và 0,5 mg levonorgestrel (hoặc 1 mg norgestrel hoặc 2 mg noresthisteron)
4. SỬ DỤNG CÁC BIỆN PHÁP TRÁNH THAI SAU SỬ DỤNG BIỆN PHÁP TRÁNH THAI KHẨN CẤP
Viên thuốc tránh thai kết hợp, viên thuốc tránh thai khẩn cấp chỉ có progestin
- Bắt đầu ngay sau ngày uống thuốc tránh thai khẩn cấp, không cần chờ đến kỳ kinh sau
- Sử dụng tiếp theo vỉ thuốc đang sử dụng (nếu khách hàng đang sử dụng) hoặc bắt đầu vỉ thuốc mới (nếu khách hàng chưa sử dụng biện pháp tránh thai này trước đó)
- Sử dụng biện pháp tránh thai hỗ trợ trong vòng 7 ngày kế tiếp sau uống thuốc
Thuốc tiêm tránh thai
- Bắt đầu ngay trong ngày uống thuốc tránh thai khẩn cấp, hoặc có thể bắt đầu trong vòng 7 ngày sau khi có kinh lại (nếu khách hàng yêu cầu).
- Sử dụng biện pháp tránh thai hỗ trợ trong vòng 7 ngày kế tiếp sau tiêm thuốc
- Nhắc khách hàng tái khám nếu có dấu hiệu nghi ngờ có thai
Thuốc cấy
- Bắt đầu ngay sau khách hàng có kinh lại
- Cung cấp các biện pháp tránh thai hỗ trợ hoặc thuốc tránh thai uống bắt đầu từ ngay sau ngày uống thuốc tránh thai khẩn cấp, trong thời gian chờ đợi đến thời điểm cấy thuốc
Đặt Dụng cụ tử cung
- Tiếp tục sử dụng Dụng cụ tử cung nếu khách hàng đã sử dụng Dụng cụ tử cung để tránh thai khẩn cấp hoặc
- Bắt đầu ngay trong ngày khách hàng uống thuốc tránh thai khẩn cấp
Bao cao su, màng ngăn âm đạo, phương pháp xuất tinh ngoài âm đạo
- Ngay lập tức
BPTT tính ngày kinh
- Bắt đầu ngay sau khi khách hàng có kinh trở lại
5. NHỮNG VẤN ĐỀ KHÓ KHĂN KHI SỬ DỤNG TRÁNH THAI KHẨN CẤP, VÀ CÁCH XỬ TRÍ
Nôn trong vòng 2 giờ sau uống thuốc
- Uống lại liều thuốc tránh thai khẩn cấp càng sớm càng tốt.
- Có thể sử dụng thuốc chống nôn trước khi uống liều lặp lại cho những khách hàng uống viên thuốc tránh thai kết hợp, hoặc liều lặp lại có thể được đặt đường âm đạo nếu khách hàng vẫn tiếp tục nôn nhiều,
- Chú ý là phác đồ sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp chỉ có levonorgestrel để tránh thai khẩn cấp ít gây buồn nôn và nôn hơn so với viên thuốc kết hợp và không khuyến cáo phải sử dụng thuốc chống nôn một cách thường qui trước khi uống thuốc tránh thai khẩn cấp.
- Tác dụng phụ bao gồm ra huyết âm đạo bất thường, buồn nôn, nôn, căng ngực, nhức đầu và chóng mặt.
Chậm kinh
- Cần thử thai hoặc tái khám tại cơ sở y tế nếu chậm
- Không có bằng chứng về nguy cơ lên thai khi sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp và mang
Ra máu thấm giọt
Trấn an khách hàng đây không phải dấu hiệu bất thường, và sẽ tự hết không cần điều trị.
Đối với khách hàng HIV(+):
Khách hàng HIV(+) hoặc AIDS hoặc đang điều trị thuốc kháng virus có thể sử dụng biện pháp tránh thai khẩn cấp.
