V – KINH BẾ CỦA NI-CÔ, THẤT NỮ
BỆNH NGUYÊN
1) Khì Huyết ngưng trệ
– Con gái ít tuổi khí-huyết còn chưa sung-túc, có khi thấy kinh vài tháng rồi lại tắt đi, không thấy nữa, nếu trong người không bệnh-tật gì, thì không nói lo ngại cho lắm. Vì có khi đó là hành kinh lối ti-niên (mấy tháng hay 1 năm mới thấy một kỳ). hoặc do khi-huyết chưa được sung-túc.
Trái lại, nếu thấy người võ-vàng yếu đau thì đó là do huyết hư nhà kinh-bế vậy. Thế thì khó chữa. Nếu do khí huyết ngưng-kết mà thành bệnh, thi phần nhiều là thực-chứng, dễ chữa hơn.
2) Trong lòng phẫn uất.
– Con gái lớn chưa chồng, các bà gái góa, các vị sư nữ tu-hành sống cô-độc một mình, nhiều khi cảm thấy buồn rầu cô quạnh mà uất-uất không nói được với ai, buồn phiền uất-ức mãi rồi thành bệnh. Kinh mạch không lợi, không thấy hành kinh, ấy thế là thành Kinh-bế.
BỆNH TRẠNG
1) Không thấy kinh.
2) Sắc mặt nhợt nhạt, sắc móng tay trắng nhợt,
3) Đau bụng đầy bụng, hai mắt thâm quầng.
4) Trong lòng nóng-nây, buồn bực.
5) Kém ngủ, kém ăn,
Bệnh để lâu không chữa hoặc chữa lâu không khỏi, có thể biến thành bệnh lao.
PHÉP CHỮA
1) Kinh bế, sắc mặt trắng bệch, móng tay nhợt, nhạt, da dẻ, người võ, bụng không đau không đầy, nên dùng bài ” Nhân-sâm dưỡng – doanh thang” (xem bài số 15 chương I, Điều Kinh), hoặc bài “ Thập Toàn Đại Bổ thang” (xem bài số 10, chương I, Điều Kinh).
2/ Kinh Bế, bụng dưới đau và đầy, mắt thâm quầng. nếu người hư-nhược, thì nên dùng bài “Trạch lan-diệp thang” (số 11). cùng bài ” Bá-tử nhân hoàn ” (15) thuốc chén thuốc viên cùng uống lẫn.
3/ Bụng đầy anh-ách, bụng dưới đau và đầy, trong lòng nóng nảy buồn bực, đêm khó ngủ. đó là uất nhiệt, nên dùng bài “Gia vị liệu-dao-tán ). (16). đều hòa Can lý Tỳ, thanh Tâm khai uất.
4/ Nếu biến chứng bệnh Ho, thì nên dùng bài « Kiếp Tạo tán 2 (số 2).
ĐIỀU DƯỠNG
1) Hết sức kiêng giận – dữ, nóng này, luôn luôn giữ cho người thư-thái vui hòa.
2) Kiêng ăn các thử sống, cay, nóng, chua, sào, nướng, gà, ngan, cua, cả v..
3) Khỏi bệnh rồi, nên thường dùng thuốc “Tứ -vật-thang ” (xem bài số 25, chương 1, Điều-kinh).
Theo:”Đông Y thực hành Phụ khoa” của Lê Cường (1952).
