Tiểu kiến trung thang
Thành phần:
Di đường 30g Thược dược 18g
Chích cam thảo 6g Sinh khương 10g
Đại táo 4 quả Quế chi 6g
Cách dùng: Trước tiên lấy 5 vị đầu sắc nước 2 lần, bỏ bã lấy nước, cho Di đường vào, chia hai lần, uống ấm.
Công dụng: Ôn trung bổ hư, hoà lý hoãn cấp.
Chủ trị: Hư lao lý cấp, nhiều lúc đau trong bụng, chườm ấm thì đỡ đau, lưỡi nhạt rêu trắng, mạch tế hoãn; hoặc tim hồi hộp, hư phiền không yên, sắc mặt xấu, hoặc tứ chi đau đớn, chân tay nóng bứt rứt, họng khô miệng táo.
Phân tích phương thuốc: Bài này tức là Quế chi thang bội Bạch thược và gia Di đường mà thành. Trong bài, Di đường cam ôn, chất nhuận dùng làm quân, có tác dụng ích tỳ khí mà nuôi tỳ âm, ôn bổ trung tiêu, lại có thể hoãn cái cấp của can, nhuận cái táo của phế. Quế chi ôn dương khí, Bạch thược ích âm huyết đều là thần. Chích cam thảo ngọt, ấm, ích khí giúp Di đường và Quế chi ích khí ôn trung, hợp với Bạch thược chua ngọt hoá âm mà ích can tư tỳ, làm tá. Sinh khương ôn vị, Đại táo bổ tỳ, hợp lại dâng cao cái khí sinh phát ở trung tiêu mà hành chuyển tân dịch, hoà dinh vệ đều là tá. Sáu vị phối hợp cay ngọt hoá dương và chua ngọt hoá âm cùng phát huy công năng ôn trung bổ hư, hoà lý hoãn cấp.
Gia giảm:
Nếu khí hư tự hãn, người nóng thì gia Hoàng kỳ 9g là Hoàng kỳ kiến trung thang công dụng ôn trung bổ khí, hoá lý hoãn cấp.
Nếu sau đẻ, người suy yếu, mạch rỗng hư, họng đau lâm rõm, thiếu khí hoặc bụng sườn đau cấp lan sau lưng, không ăn được gia thêm Đương quy 12g là bài Đương quy kiến trung thang.
Nếu mất máu nhiều thêm Địa hoàng, A giao.
Ứng dụng lâm sàng: Ngày nay thường dùng để điều trị loét đường tiêu hoá, viêm dạ dày mạn tính, viêm gan mạn tính, thần kinh suy nhược, thiếu máu không tái tạo, thiếu máu do thiếu sắt, vàng da tan huyết.
