VẤN ĐỀ THỌ YỂU
寿夭问题
A- NGUYÊN VĂN :
Hà thất nhi tử, hà đắc nhi sinh ? Thất thần giả tử, đắc thần giả sinh dã.
Hà giả vỉ thần ? Huyết khí dĩ hòa, vinh vệ dĩ thông, ngũ tạng dĩ thành, thần khí xá tầm, hồn phách tất cụ, nải thành vỉ nhân.
(Lỉnh khu : Thiên niên)
C – DỊCH NGHĨA NGUYÊN VĂN :
Mất gì thì chết, có gì thì sống ? Mất thần khí thì chết, có thần khí thì sống.Cái gì gọi là thần ? Khí huyết rất điều hòa, vinh vệ lưu hành rất thông sướng, ngũ tạng đều đã hình thành, thần khí tiềm tàng ở trong tâm, tư duy ý thức minh mẫn đầy đủ, thế mới là thành người.
(II)
A- NGUYÊN VĂN :
Nhân sinh thập tuế, ngũ tạng thủy định, huyết khí dĩ thông, kỳ khí tại hạ, cô’ háo tẩu. Nhị thập tuế, huyết khí thủy thịnh, cơ nhục phương trưởng, cố háo xu. Tam thập tuế, ngũ tạng đại định, cơ nhục kiên cố, huyết mạch thịnh mãn, cố háo bộ. Tứ thập tuế, ngủ tạng lục phủ thập nhị kỉnh mạch, giai đại thịnh dĩ bình định, tấu lý thủy sơ, vinh hoa đồi lạc, phát pha ban bạch, bình thịnh bất dao, cô’ háo tọa. Ngũ thập tuế, can khí thủy suy, can diệp thủy bạc, đởm trấp thủy giảm, mục thủy bất minh. Lục th tuế, tâm khí thủy suy, khổ ưư bi, huyết khí giải đọa, cô’ háo ngọa. Thất thập tuế, tỳ khí hư, bì phu khô. Bát thập tuế, phê’ khí suy, phách ly, cô’ ngôn thiện ngộ. cửu thập tuế, thận khí tiêu, tứ tạng kinh mạch không hư. Bách tuế, ngũ tạng giai hư, thần khí giai khứ, hình hài độc cư nhi chung hĩ.
(Linh khu : Thiên niên).
C- DỊCH NGHĨA NGUYÊN VĂN :
Đời người đến tuổi lên mười, ngũ tạng mới bắt đầu kiện toàn, khí huyết đã thông sướng, lúc này kinh khí còn ở chi dưới, cho nên người thích chạy nhảy. Đến tuổi 20, khí huyết bắt đầu thịnh vượng, cơ bắp đang lúc nẩy nở, cho nên thích bước đi nhanh. Đến tuổi 30, ngũ tạng đã hoàn toàn kiện toàn, cơ bắp cứng cáp, huyết mạch sung mãn, cho nên thích đi tản bộ. Đến tuổi 40, ngũ tạng lục phủ và 12 kinh mạch đã trưởng thành và ổn định, làn da sớ thịt bắt đầu thưa đi, sắc mặt bắt đầu suy lão, tóc bạc hoa râm, việc gì cũng hay giản tiện, không thích hoạt động mà hay ngồi yên tĩnh. Đến tuổi 50, can khí bắt đầu suy thoái, lá gan mỏng đi, nước mật cũng giảm, mắt bắt đầu hoa. Đên tuổi 60, tâm khí bắt đầu suy, thường hay lo âu, bi lụy, khí huyết vận hành chậm lại, cho nên người thích nằm nghỉ. Đên tuổi 70, tỳ khí suy nhược, da nhăn khô cằn. Đến tuổi 80, phế khí đã suy, khí phách bắt đầu xa rời, cho nên nói năng hay lầm lẫn. Đến tuổi 90, thận khí khô kiệt, bốn tạng can, tâm, tỳ, phế và kinh mạch đều trống rồng. Đến 100 tuổi già, ngũ tạng đều trông rỗng, thần khí cũng không còn, đến lúc này thì người sẽ chết mà chi còn lại hình hài mà thôi.
(III)
A- NGUYÊN VĂN:
Kỷ bất năng chung thọ nhỉ tử gỉả, hà như ? Kỳ ngủ tạng giai bất kiên(1), sử đạo bất trường(2), không ngoại dĩ trương(3), suyễn tức bạo tật, hựu ti cơ tường, bạc mạch thiểu huyết, kỳ nhục bất thạch, sác trúng phong hàn, huyết khí hư, mạch bất thông, chân tà tương công, loạn nhi tương dẫn (4), cố trung thọ nhỉ tận dã.
(Linh khu : Thiên niên)
C- DỊCH NGHĨA NGUYÊN VĂN :
Có người không thể sống hết tuổi trời là tại sao ?
Đó là do ngũ tạng của người đó không vững chắc, nhân trung không dài, lỗ mũi mở toang hướng ra ngoài thở dốc, chóp mũi thấp, mạch tế huyết thiểu, cơ bắp không rắn chắc, trúng phong nhiều lần, khí huyết hư, mạch không thông, chính tà giao tranh khiến cho khí huyết trong cơ thể bị rốì loạn, bệnh tà nhập lý. Những người như thế thường chỉ sống đến tuổi trung niên là chết.
D – CHÚ THÍCH :
(1) Kỳ ngũ tạng giai bất kiên: Đây là nói ngũ tạng đều hư, dễ bị tà lấn vào.
(2) Sử đạo bất trường Ý nói nhân trung không dài.
(3) Không ngoại dĩ trương : Chỉ lỗ mũi nở to, hướng ra ngoài, như vậy khí thoát ra càng nhiều.
(4) Chân tà tương công, loạn nhi tương dẫn: Trương Cảnh Nhạc chú:“Chính khí vốn chống lại tà khí, chính khí yếu, tà khí theo đà lấn vào, cho nên nói“tương dẫn”là thế”.
