BA ĐẬU

巴豆
(CROTON TIGLIUM)

Đọc thêm các tên khác :

老陽子
Lão dương tứ

Tính chất :

Khí nhiệt, vị tân, có đại độc.
Ba đậu mà dùng sông sức rất mãnh liệt, dùng chín thời còn hơi hòa hoãn, thông lợi đại tiểu tiện. Tri những chứng đờm tích, huyết kết, khí bĩ, hoặc ăn phải những giông sông giống lạnh mà bụng trướng lên, vì tính nó độc nên lại hav giải được độc và sát trùng.
Trị những chứng bị rắn rết cắn, hoặc các mụn độc.
Người có thai cho dùng, sẽ làm cho thời cái thai nát ra(Cấm dùng cho Phụ nữ có Thai).
Ba đậu sợ Đại hoàng, Hoàng liên nước lã. Nếu bị phải độc Ba đậu mà thổ tả phát cuồng, thì chỉ uống nước Đại hoàng hoặc nước Hoàng liên, hay nước lã cũng đều giải được cả, nhất là uống nước đậu xanh lại càng tốt hơn.

Ông Lý Thời Trân nói rằng :

Dùng Ba dậu mà không bổ da màng đi thì hại vị. Không bỏ ruột thì hay nôn oẹ.
Đại hoàng với Ba dậu đều là thứ thuốc hạ rất mạnh, nhưng phải biết Đại hoàng tính hàn, nên phải dùng vào bệnh nhiệt.
Ba dậu tính nhiệt nên phải dùng nó đế chữa bệnh hàn. Cho nên ông Trương Trọng Cảnh trị chứng thương hàn truyền lý nhiệt nhiều thì dùng Đại hoàng.
Ông Đông Viện trị các chứng tích trệ ở trong tạng thì dùng Ba đậu, Ba đậu nếu cùng dùng chung với Đại hoàng thì lại không đi nữa, vì nó khiển chê lẫn nhau.

Những phương giản dị mà hiệu nghiệm

Một phương chữa chứng đỉn thi quỉ kích, chứng trúng phải hơi độc, làm cho tim đau, bụng bành trướng, đại tiện không thông.
Dùng Ba dậu 2 hạt bỏ da và lõi đi rang cho vàng, cùng với Hạnh nhân 2 hạt, lấy vải bọc rồi đập với nước sôi một chén hòa vào với nhau vắt rút lấy nước côt trắng mà uống.
Hề đi thong hạ lợi xuống được là khỏi, nhưng phải lượng sức người già yếu trẻ con non nít mà dùng, vì tính nó tháo xuống mạnh lắm.

Ngoại đài yếu bí phương

Một phương chừa chứng tơ trời vào cố họng.
Phàm nhửng khi có tơ trời bay, hay khí mù trời, mà trên không lvhí có nhừng sợi tơ rat nhỏ bay vào thức ăn, người ta không biêt, mà ăn uông phải nó, có thế làm cho trong cố họng sinh đau lở, thì kíp phải dùng Bạch phàn cùng Ba đậu đốt cháy ra tro mà thổi vào là khỏi.

Tỏa toái lục phương

Một phương chừa chứng thôt nhiên tai điếc đặc.
Dùng Ba đậu 1 hạt, bọc vào trong vải bông có ý gói nhưng phải lấy kim châm lỗ dể nó thông hơi, rồi đem đút vào lỗ tai rât là hiệu nghiệm.

Kinh nghiệm phương

Một phương chừa được hết thảy mọi chứng ác sang độc.
Ba đậu 30 hạt cho vào dầu vừng nâu đen rồi gạn bỏ Ba đậu đi chỉ lây rầu điều hòa với Lưu hoàng và bột kinh phấn bôi sát luôn luồn là khỏi.

Phổ tế phương

Một phương chừa người bị chứng thương hàn ảo não buồn phiền dầy ứ, khắp mình không còn chỗ nào nóng chỉ vì chứng thương hàn kết hung.
Theo cụ Trọng Cảnh thì dùng bài Tam Vật Bạch thang đen, Bôi mẫu 3 phân, hai vị làm ra bột, còn Ẹa đậu thì bỏ vào cái côi mà giã, dùng nước sôi hòa vào mà uông.
Người lớn sức mạnh thì uống nửa đồng cân, người yếu thì phải bớt đi. Nếu phải là tà nó ở bên trên thì thế tất nhiên nó sẽ thể. Mà nếu bệnh nó dã xuống dưới thì tất nhiên sẽ hại lợi.
Nếu nó chưa di lợi dược, thì ăn thêm một bát cháo nóng dể cho nó giúp sức dễ di ngay.
Nhưng trái lại nếu uỏng nó mà di lợi quá nhiều, dến nỗi không cầm lại được, thì ăn một bát cháo đế thật lạnh là đỡ đi ngay.
Một phương chữa được nhât thiết nhừng chứng tích trệ không thông lợi được.
Dùng Ba đậu 1 lạng, Cáp phấn 2 lạng, Hoàng bá 3 lạng, làm ra bột luyện vđi nước mà viên to bằng hạt dậu xanh mỗi lần uống 5 viên với nước.

Xuất y học thuyết vấn phương

Một phương chừa chứng hán tích túc thực đọng trệ, không tiêu hóa được mà dại tiện thì bê tắc.
Dùng Ba đậu nhân 1 chến, ĩtíợu trắng 5 chén, đổ thêm nước vào mà nâu 3 ngày 3 đêm, nghiền kỹ hợp với rượu dùng lửa nho nhỏ mà canh khô có thế làm viên to bằng hạt đậu mỏi lần uông 1 viên với nước.
Như muốn hạ thì uống 1 viên, muôn thố thì uống hai viên.

Thiên kim phương

Một phương chữa người bi chứng thủy cố bụng to như cái trông lay động thì nghe như có tiếng óc ách da nôt sắc thâm xám di đứng nặng nề khổ
sở.
Dùng Ba đậu 90 hạt nhặt bo vỏ và lõi đi, rang vàng rồi cùng với Hạnh nhân 60 hạt bỏ vỏ và đầu nhon áì rồi cũng rang vàng, giã nát làm hồ mà viên to bằng hạt đậu xanh mỗi lan uống 1 viên đến bao giờ đi thông lợi được mđi thôi.
Nhưng nên nhđ một đioii là khi uông thuốc phải kiêng uống rượu, kiêng đừng di chân không xuống đất lạnh.

Bị yếu phương

Một phuơng chữa chứng Vị thương thực : phát ra sốt rét báng.
Dùng Ba dậu bỏ vỏ và lõi sach sẽ, 2 đồng cân Tạo giáp cũng bỏ vỏ ngoài và hạt, 6 đồng cân giã nát nghiền lại với nhau, mà viên to bằng hạt đậu xanh, mồi lần uống 1 viên, dung nước lạnh làm thang mà uống.

Trửu hậu phương

Một phương chữa người bị chứng tích trệ rồi sinh ra chứng tiết tá và chứng lỵ, đau bụng bắt đi vội vàng, nhưng đi ra đến nơi chỉ ngồi mà rặn.
Dùng Hạnh nhân bó vỏ và đau nhọn, Ba đậu bò vỏ và lõi mỗi thứ đều 49 hạt, cùng bò vào lọ mà đút mít kín đôt cháy mà vản còn tính, nghiền nhỏ dùng sáp ong tòt nâu chày làm hỏ mà viên to bằng hạt đậu xanh, mồi lần uông 2, 3 viên nước nấu Đại hoang làm thang mà uông, cách 1 ngày 1 lần uống lại.
Một phương nữa cùng ( bệnh lỵ cùng cứ vị thuôc như trên nhưng thêm Bách thào dương 3 đồng can nữa càng hay.

Tuyên minh phương

Một phương chữa người bi chứng khí ly đi ra vừa đỏ vừa trắng.

Quáng lơi phương

Một phương chữa chứng cấp hầu ty phong.
Dùng Ba dậu cùng với Bạch phàn trộn qua trộn lại, rồi bỏ Ba đậu đi chỉ dùng phèn không nghiền ra bột nhỏ, thổi vào cố họng, nó sẽ chảy rãi nhiệt độc ra là khỏi ngay.
Một phương chừa chứng hầu tỵ (cổ họng tê liệt) chỉ còn việc chết tuy vần thớ được.
Ba đậu bo vỏ xỏ vào sợi chỉ lựa khéo mà cho vào trong hầu se sè kéo ra được là Sống.

Thiên kim phương

Một phương chữa chứng hàn ty phong; ở trong cổ nồi lên như cái bóng tưởng như là nó chèn chặt lây cố không thở được.
Dùng Ba đậu 2 hạt lây giây cuộn như ống cát dứt 2 đầu dùng kim dùi trong lồ đưa vào hầu. Khi thâu vào được là thông.

Thắng kim phương

Một phương chữa người bị chứng thương hàn đến nồi lưỡi thè lè ra ngoài.
Dùng Ba đậu 1 hạt bỏ dầu dùng bả lấy giấy cuốn cầm mà gẩy, hoặc xoe xéo vào trong lỗ mũi, thì lưỡi rút ngay.

Phố tế phương

Một phương chữa chứng trúng phong miệng mắt méo xệch.
Dùng Ba dậu 7 hạt bỏ vỏ nghiền. Nếu méo bên tả thì đắp lòng bàn tay bên hữu, nếu méo bên hữu thì đắp bên tả.
Nhưng phải lấy một chén nước nóng để trên thuôc thì mới hiệu, chỉ trong chôc lát là khỏi, và phải bỏ đi ngay.

Thánh huệ phương

Một phương chừa chứng Tiểu nhi bị lở miệng không chịu bú sữa vì đau miệng quá.
Dùng Ba dậu 1 hạt dể cả dầu cùng với 1 chút Hoàng đơn làm thành bánh, cắt tóc chỗ thóp thờ mà dán vào đó. Hễ thấy bốn bên chung quanh nổi phỏng lên như hạt giẻ, thì dùng ngay nước sôi để âm rửa ngay di, rồi lại lấy nước của Thạch xương bồ rửa lại, thì không làm ra lở được.

Đoan trúc đương phương

Dùng Ba dậu 1 hạt nương vàng bỏ xác đi, một củ tỏi cắt bỏ một đầu khoét lồ trống lòng, để Ba dậu vào đó dậy kín, lấy bông gói, tùy theo bên nào đau thì đút vào trong lồ tai bên dó.

Thánh huệ phương

Một phương chữa răng sau đau phong.
Dùng Ba đậu 1 hạt nghiền nhỏ gói vào trong bông, lấy răng cắn chặt ít lâu là khỏi.
Một phương dùng kim mà chọc lây quả Ba đậu để trên ngọn đèn khêu cho khói nó hun vào chỗ răng dau, xông như thê năm, bảy lần rât thần hiệu.

Kinh rghiệm phương

Một phương chữa chứng phong, làm cho người ta phải ngứa gãi rồi mụn mọc lấm tâm ẩn chổn ở trong da thịt, lại hay phiền buồn bực tức ở dưới trái tim.
Dùng Ba đậu 50 hạt bỏ vỏ, nuớc 7 chén nấu cạn còn 2 chén, lấy túi vải đựng cả lây mà xức cả da thịt là khói.

Thiên kim phương

Một pnương chữa chứng： qúa gãi lở ghè.
Dùng Ba dặu 50 hạt ngâm nước cho nó vàng, rồi bóc vỏ bỏ lõi, thuận theo về bên tay hữu mà dùn, cho vào một chút váng sữa, cùng một chút bột béo như dầu mờ, qua được rổi gài cho nó vờ ra bôi vào, nhá không được đế gần mắt và ở ngoại thận. Nếu đế nó xông vào mắt có hại, đế bám vào ngoại thân thì lây Hoàng đởn mà bôi đi rất hay.

Thiên kim phương

Một phương chữa chứng tiểu sang ngứa ghẻ lở lang.
Dùng Ba đậu nhân 2, 3 hat để liền cả đầu, giả nát như bùn lấy vải mỏng mềm bọc mà sát ngày 2, 3 lan dần dần sẽ khỏi.

Kinh nghiệm phương

Một phương giải được nhất thiết mọi thứ lang lở dữ dội hay là nhưng chỗ thôi nát, nó có thể hủ hóa được, những chỗ thịt ứ đọng. Tính nó có thể đun đẩy tiêu hóa được nhũng Cái ( u di, mà sinh ra da thịt mới).