Ngó Sen (Ngẫu tiết): Tác dụng chữa bệnh, kiêng kỵ và liều dùng – 藕節副作用
Tên dùng trong đơn thuốc:
Ngẫu, Liên ngẫu (Ngó sen), Bạch ngẫu (Ngó trắng nõn), Ngẫu trấp (Ngó sen giã vắt lấy nước), Ngẫu tiết thán (Ngđ sen sao cháy), Ngẫu phấn (bột của Ngđ sen lọc), Ngẫu tiết tươi (Ngó sen tươi).
Phần cho vào thuốc:
Củ ngó sen đào ở dưới bùn.
Bào chế:
Ngó sen tươi mài nhỏ bỏ bã lẫy nước cốt gọi là ngẫu trấp. Sao cháy thành than ngó sen thl gọi là Ngẫu tiết thốn. Ngo’ sen già gia ngâm nước gạn lọc lấy bột thì gọi là Ngẫu phấn, cũng có thể thặi ngó sen thành từng miếng cho vào sắc với thuốc.
Tính vị quy kinh:
Vi ngọt, tính mát (để sổng thỉ tính mát, nấu chín thì tính ôn). Vào bốn kinh: tâm, can, tỳ, vị.
Công dụng:
Dùng sống thì lương huyết, cầm máu, tiêu tan ứ huyết. Dùng chín thì kiệh tỳ khai vị, ích huyết bổ tâm.
Chủ trị:
– Dùng sống: có thể chữa các chứng nói chung về chứng huyết, thổ huyết, đổ máu cam, đi đái buốt ra máu, huyết lâm, cũng có thể trừ nhiệt thanh vị, tiêu thực chỉ khát, rã rượu.
– Dùng chín chữa các chứng tổn thương sản hậu, sau khi ốm dậy, người già suy yếu (lão suy), hư lao.
– Nước Ngó sen hòa với nước Sinh địa, nước tiểu trẻ em, uống vào có thể lương huyết tán ứ, nước Ngó sen hòa với Tóc rói đốt thành than (phát hôi) uống vào có thể chữa chứng huyết lâm.
ứng dụng và phân biệt:
Nếu ăn sông nên lấy củ tươi non, nếu nấu chín ăn nên lấy củ to già. Hiệu lực lương huyết càm máu của nưốc Ngó sen rất mạnh. Dốt Ngó sen sao cháy thành than chuyên tiêu nuyết ứ, tự sinh huyết mới. Bột Ngó sen có thể an thhn bổ vị, là món ăn nói chung.
Kiêng kỵ:
Trừ bột Ngo’ sen ra, còn không phải huyết nhiệt và ứ trệ thì không nên dùng.
Liều lượng:
Ba đồng đến một lạng.
Bài thuốc ví dụ:
Bài Ngẫu trấp cao (Thẩm Thị Tôn sinh thư phương) tư bô’ dịch vị (nước dịch ở dạ dàỵ).
Nước Ngó sen, nước Sinh địa hoàng, cho thêm sữa bò, bột Hoàng liên, bột Thiên hoa phấn, nước Gừng sống, Mật ong, trộn vào cô thành cao đặc, khi dùng khêu lên để vào lưỡi, tù từ nhấp với nước đã đun sôi, ngày uống ba, bổn lần.
Tham khảo:
Ngó sen là một trong những thức ăn hàng ngày. Còn Liên tử (hạt sen), Liên phòng (gương sen), Liên tu (tua sen), Hà hoa (hoa sen – cố trường hợp gọi là Hoa sủng), Hà ngaph (Cọng sen), Hà diệp (lấ sen), Hà đế (núm hoa sen), đều có thể dùng làm thuốc.
