ĐAU KHỚP GỐI DO THOÁI HÓA: TỔNG QUAN CHI TIẾT & GIẢI PHÁP ĐIỀU TRỊ HIỆU QUẢ NHẤT
Thoái hóa khớp gối là tình trạng sụn khớp bị bào mòn theo thời gian, làm giảm khả năng đệm và đàn hồi của khớp. Khi sụn mòn, xương dưới sụn va chạm nhau gây đau, cứng khớp, sưng và hạn chế vận động gối.
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây đau khớp gối ở người trên 40 tuổi, đặc biệt là phụ nữ, người lao động nặng và người thừa cân.
Khi khớp gối thoái hóa, các tổn thương sau xuất hiện:
* Sụn khớp mất nước – nứt vỡ
* Xương dưới sụn bị tổn thương
* Hẹp khe khớp
* Bao hoạt dịch viêm gây tràn dịch khớp gối
* Gai xương mọc quanh khớp
Những thay đổi này dẫn đến đau nhức, khó đi lại, cứng khớp vào buổi sáng.
3.1. Nguyên nhân hàng đầu
* “Tuổi tác”: sụn khớp khô và lão hóa theo thời gian
* Lao động nặng, đứng lâu, leo cầu thang nhiều
* Thừa cân – béo phì làm tăng áp lực lên khớp gối
* Chấn thương đầu gối (đứt dây chằng, rách sụn chêm)
* Di truyền hoặc bẩm sinh lệch trục chân (chân chữ O, chữ X)
3.2. Các yếu tố nguy cơ
* Ít vận động, cơ đùi yếu
* Dinh dưỡng thiếu canxi – vitamin D
* Bệnh viêm khớp dạng thấp
-
Triệu chứng nhận biết đau khớp gối do thoái hóa
Người bệnh thường có các biểu hiện sau:
4.1. Đau khớp gối
* Đau âm ỉ, tăng khi đi lại, đứng lâu, ngồi xổm
* Giảm đau khi nghỉ ngơi
* Đau nhiều lúc thời tiết lạnh – ẩm
4.2. Cứng khớp buổi sáng
* Khó duỗi hoặc gấp gối khi vừa ngủ dậy
* Thường kéo dài 10–20 phút
4.3. Sưng khớp hoặc tràn dịch khớp gối
Do bao hoạt dịch bị viêm.
4.4. Khớp kêu lục cục – lạo xạo
Xảy ra khi co – duỗi gối.
4.5. Hạn chế vận động
* Khó đứng lên – ngồi xuống
* Đi lại khập khiễng
* Không leo cầu thang được
-
Mức độ thoái hóa khớp gối (theo X-quang)
Độ 1: Sụn khớp bắt đầu mòn, đau nhẹ
Độ 2: Khe khớp hẹp, đau tăng, có tiếng lạo xạo
Độ 3: Gai xương nhiều, tràn dịch, đau nặng
Độ 4: Biến dạng khớp, khó đi lại, có thể cần thay khớp
-
Đau khớp gối do thoái hóa có nguy hiểm không?
Nếu không điều trị sớm, thoái hóa khớp gối gây:
* Teo cơ đùi
* Gai xương tăng nhanh
* Biến dạng chân chữ O
* Hạn chế vận động nặng
* Nguy cơ tàn phế
Điều trị càng sớm – hiệu quả càng cao.
-
Các phương pháp điều trị đau khớp gối do thoái hóa
7.1. Điều trị nội khoa (Tây y)
* Thuốc giảm đau – kháng viêm (NSAIDs)
* Thuốc giãn cơ
* Thuốc bổ khớp: Glucosamine, Chondroitin, Collagen type II
* Tiêm PRP (huyết tương giàu tiểu cầu)
* Tiêm acid hyaluronic (dịch nhầy nhân tạo)
* Tiêm corticoid (chỉ dùng trong trường hợp nặng)
> Lưu ý: Không tự ý dùng thuốc, nhất là NSAIDs vì dễ gây đau dạ dày.
7.2. Điều trị bằng vật lý trị liệu
Được khuyến cáo cho mọi giai đoạn thoái hóa:
* Sóng xung kích
* Điện xung giảm đau
* Tập phục hồi chức năng
* Nhiệt trị liệu (chườm nóng – chiếu hồng ngoại)
* Xoa bóp cơ quanh gối
Vật lý trị liệu giúp giảm đau – tăng cường cơ – phục hồi vận động khớp.
7.3. Điều trị bằng Đông y
Phù hợp với đau kéo dài, mạn tính:
* Châm cứu – điện châm
* Xoa bóp bấm huyệt
* Cấy chỉ
* Bài thuốc bổ can thận – mạnh gân cốt – tiêu viêm giảm đau
Ưu điểm: an toàn, không tác dụng phụ, phù hợp điều trị lâu dài.
7.4. Phẫu thuật
Áp dụng khi:
* Thoái hóa độ 3–4
* Điều trị nội khoa không đáp ứng
* Đau dữ dội, biến dạng chân
Các phương pháp:
* Nội soi khớp
* Cắt bỏ gai – sửa sụn chêm
* Thay khớp gối nhân tạo
-
Bài tập giảm đau khớp gối do thoái hóa (tập hằng ngày)
8.1. Bài tập nâng chân thẳng
Làm mạnh cơ đùi trước – giúp “đỡ” khớp gối.
8.2. Tập duỗi cơ đùi sau (Hamstring Stretch)
Giảm áp lực kéo lên khớp.
8.3. Tư thế ngồi duỗi gối
Tăng độ linh hoạt cho khớp.
8.4. Bài tập cầu mông (Bridge)
Giúp ổn định khớp gối.
> Tránh: ngồi xổm, leo cầu thang liên tục, chạy bộ trên nền cứng.
-
Chế độ ăn uống tốt cho người thoái hóa khớp gối
“Tăng cường”
* Canxi, vitamin D, omega-3
* Cá hồi, cá trích
* Sữa và chế phẩm từ sữa
* Rau xanh đậm: cải bó xôi, súp lơ
* Nghệ, gừng (kháng viêm tự nhiên)
“Hạn chế”
* Thịt đỏ
* Đường, đồ chế biến sẵn
* Đồ chiên rán
* Rượu bia
10. Phòng ngừa thoái hóa khớp gối
* Duy trì cân nặng hợp lý
* Tập thể dục đều đặn
* Tránh mang vác nặng
* Giữ ấm khớp khi trời lạnh
* Tăng sức mạnh cơ đùi – cơ môn
KẾT LUẬN
Đau khớp gối do thoái hóa là bệnh lý mạn tính nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nếu người bệnh điều trị đúng hướng:
kết hợp thuốc – vật lý trị liệu – Đông y – bài tập phục hồi.
Điều trị sớm giúp hạn chế biến dạng, tránh tàn phế và cải thiện chất lượng cuộc sống.
