ĐÔNG Y CHỮA LƯỠI LỞ NÁT
Biện chứng Đông y:
Thấp nhiệt hiệp ứ.
Cách trị:
Thanh nhiệt trừ thấp, hoạt huyết hoá ứ.
Đơn thuốc:
Thấp nhiệt ứ hoá thang.
Bài thuốc:
Sinh địa 15g, Huyền sâm 10g, Bạch chỉ 10g, Bồ công anh 10g, Tang diệp 10g, Thạch hộc 15g, Liên kiều 10g, Bạch hoa xà thiệt thảo 21g, Hồng hoa 9g, Xích thược 10g, Hạn liên thảo 10g, Hải tảo 15g, Côn bô’ 15g, Ý dĩ nhân 20g. Sắc uôhg mỗi ngày 1 thang.
Hiệu quả lâm sàng:
Hoạn XX, nam, 37 tuổi. Hai bên gô’c lưỡi có nhiều nốt ban hình tròn màu trắng xám, đau nhức đã 3 tháng. Bệnh viện chẩn đoán là chứng ‘Bạch ban’, uống nội tiết tố, Vitamin không khỏi, vẫn cảm thấy đau. Đến bệnh viện Thượng Hải khám chẩn đoán là chứng ‘Biên bình đài tiên’. Nuốt, hoặc ăn thức ăn chua thì đau nhức, lúc nói cũng cảm thấy đau, 2 mắt chảy ghèn, khoang miệng nóng. Khám thấy chất lưỡi hơi đỏ, rêu lưỡi vàng dày, hai bên gốc lưỡi có các khối ban lở loét, màu tím tối, mạch hơi huyền.
Dùng bài thuốc trên uống 1 tháng thì đau giảm, chỗ lở loét nhỏ bớt và chuyển màu hồng, các nốt ban bên trái teo nhỏ lại, dần dần trở lại bình thường, chỉ còn nước miêhg chảy nhiều, chất lưỡi hơi đỏ, rêu lưỡi vàng dầy, mạch hơi Huyền. Dùng bài trên bỏ Hồng hoa, thêm Đơn bì 10g, Trúc nhự 1 nắm. Uôhg hơn 2 tháng, đau giảm nhiều, các vết loét khỏi dần, các nốt ban cơ bản đã bình phục, rêu lưỡi trắng, mạch Hoãn. Uống thang trên, bỏ Ý dĩ, Tang diệp, Hồng hoa, Đơn bì, thêm Đương quy, Phục linh, uôhg 1 tháng, chỗ bệnh đã hoàn toàn phục hồi bình thường, theo dõi hơn nửa năm, không thấy tái phát.
Nhận xét:
Chứng lưỡi lở loét trên do nhiễm khuẩn mạn tính gây viêm, bệnh tình kéo dài nhiều năm, lở loét nhiều, niêm mạc bị tổn hại lâu ngày không khỏi sinh ra ác chứng. Lưỡi là khiếu của Tâm, kinh thủ Thiếu âm có nhánh biệt đêh gốc lưỡi, kinh túc Thái âm, túc Thiếu âm, túc Quyết âm có nhánh đi vào gô’c lưỡi, tán ra ở dưới lưỡi, do đó lưỡi và tạng phủ quan hệ rất mật thiết. Trong bài dùng Tang diệp, Liên kiều tả hoả, tán kết; Bồ công anh thanh nhiệt giải độc, hợp với Bạch chỉ để tán kết, tiêu sưng, giảm đau; Bạch hoa xà thiệt thảo thanh nhiệt
thấm thấp; Hồng hca, Xích thựợc hoá ứ giảm đau; Sinh địa, Huyền sâm thanh nhiệt lương huyết, tư âm dịch; Ý dĩ thấm thấp bài mủ; Hạn liên thảo dưỡng Can ích Thận; Hâi tảo, Côn bó’ tiêu viêm nhuyễn kiên, làm cho bệnh lý được cải thiện thì khỏi bệnh và hết viêm (Lý Đòng Thanh – tỉnh Vân Nam).
