HUYẾT CHỨNG
A- NGUYÊN VĂN:
Thốt nhiên đa thực ẩm tắc trường mãn, khởi cư bất tiết, dụng lực quá độ, tắc lạc mạch thương, dương lạc(1)thương tắc huyết ngoại dật, huyết ngoại dật tắc nục huyết(2), âm lạc(1)thương tắc huyết nội dật, huyết nội dật tắc hậu huyết(2), trường vị chi lạc thương, tắc huyết dật vu trường ngoại, trường ngoại hữu hàn trấp mạc dữ huyết tương bác, tắc tịnh hợp ngưng tụ bất đắc tán nhi tích thành hĩ.
(Linh khu : Bách bệnh thủy sinh)
C- DỊCH NGHĨA NGUYÊN VĂN :
Có người bóng nhiên ăn uống quá nhiều, khiến thức ăn dồn đầy trong ruột tiêu hóa khó khăn, lại thêm cuộc sống không có qui luật, lao nhọc quá mức, khiến cho lạc mạch bị thương. Nêu là dương lạc bị thương thì huyết sẽ tràn ra ngoài, huyết tràn ra ngoài thì sinh chứng chảy máu mũi. Nếu là âm lạc bị thương thì máu sẽ tràn vào trong, máu tràn vào trong thì sẽ đại tiện ra máu. Nếu lạc mạch ở trường vị bị thương thì máu sẽ tràn ra ngoài ruột, gặp phải lúc bên ngoài ruột có hàn khí, những dịch trấp cùng máu trong ruột tràn ra quyện lại không tan mà biến thành chứng tích tụ.
D-CHÚ THÍCH :
(1) Dương lạc, âm lạc Trương Chí Thông chú .’“Dương lạc là những lạc mạch đi lên, âm lạc là những lạc mạch đi xuống’
(2) Nục huyết, hậu huyết : Từ Đại Chung chú :“Nục là ra máu của kinh dương, nên dùng phép lương. Hậu huyết là ra máu ở kinh âm, nên dùng phép ôn”.
E- LỜI BÀN :
Đoạn kinh văn này trình bày bệnh lý của một số chứng xuất huyết do ăn uống, lao nhọc quá độ, hay do tình chí và ngoại tà, khiến cho lạc mạch bị thương tổn mà ra. Trong nhiều đoạn kinh văn khác cũng có đề cập đến chứng bệnh này với những bệnh danh như : Nục huyết, khái thóa huyết, ẩu huyết, nịch huyết sưu huyết, tiện huyết vv…
về bệnh lý, bệnh này có thể qui nạp thành hai loại: Một là do hỏa nhiệt thiêu đốt, bức huyết vọng hành; Hai là do khí hư không nhiếp được huyết, huyết tràn ra ngoài mạch.
