MAI HẠCH KHÍ
Chứng: Họng không sưng nhưng khi nuốt vào có cảm giác như có vật gì vương vướng, giống hình hạt mơ (ô mai – mai hạch), khạc không ra, nuốt không xuống.
Sách ‘Xích Thủy Huyền Châu – Yết Hầu) viết: “ Chứng Mai hạch khí, trong họng như có vật cứng”.
Sách ‘Cổ Kim Y Giám’ (mục Mai Hạch Khí) viết: “Chứng mai hạch khí, trong họng bị vướng, khạc không ra, nuốt không xuống, giống như hình hạt Ô mai”.
Nữ giới 30 – 50 tuổi dễ mắc bệnh hơn.
Nguyên nhân:
Đa số do tình chí uất kết, đờm khí ngưng trệ ở họng gây nên.
Triệu chứng:
Trên lâm sàng thường gặp hai loại sau:
Can Khí Uất Trệ
Chứng: Tự cảm thấy trong họng như có vật gì lạ hoặc có cái gì vướng, khạc không ra, nuốt không xuống, tinh thần uất ức, không ăn uống được, ngực đầy, hông sườn đầy trướng, mỗi khi tức giận thì bệnh khó chịu hơn, lúc nhẹ, lúc nặng, lưỡi đỏ nhạt, rêu lưỡi trắng nhạt, mạch Huyền. Kiểm tra vùng họng không thấy có gì khác thường.
Điều trị: Sơ Can, hành khí, giải uất.
Dùng bài Việt Cúc Bảo Hòa Hoàn gia vị (Đây là bài Việt Cúc Bảo Hòa Hoàn, thêm Sài hồ, Bạch thược. Sài hồ, Hương phụ để thư Can, lý khí, giải uất; Bạch thược dưỡng âm, nhu Can, điều lý Can; Xuyên khung hoạt huyết, hành khí để lý Can khí; Thương truật, Thần khúc phương hương kiện Tỳ, hòa trung, hợp với Các vị thuốc trên để lý Can khí; Chi tử thanh sơ nhiệt ở Tam tiêu để sơ điều Can khí).
Điều trị: Lý khí, giải uất, hóa đờm.
Can Uất Tỳ Hư
Chứng: Tự cảm thấy trong họng có vật gì vướng, tinh thần uất ức, hay tức giận, suy nghĩ, gầy ốm đi, kinh nguyệt không đều, lưỡi nhạt, rêu lưỡi trắng nhạt, mạch Huyền Tiểu, có lực. Kiểm tra họng không có gì bất thường.
Điều trị: Sơ Can, giải uất, lý khí, kiện Tỳ.
Dùng bài Tiêu Dao Tán (52) gia vị
Có thể dùng:
Bán Hạ Hậu Phác Thang (02)
(Bán hạ để khai kết, phối Phục linh để thấm thấp, khứ đờm; Hậu phác vị đắng, tính ấm, có tác dụng giáng nghịch, lý khí, vị ấm nên có thể tán kết, tiêu đờm; Sinh khương tán ẩm, tuyên dương).
Tứ Thất Thang Gia Vị (60), Lợi Yết Thang II (26), Tứ Hoa Giải Uất Thang (59), Lý Khí Giải Uất Thang (30), Giải Độc Lợi Yết Thang (13), Tiêu Mai Thang (53), Tuyên Giáng Mai Hạch Thang (58), Thông Yết Thang (51)
