Tứ vật thang
Thành phần tứ vật thang:
Thục địa 12g
Đương quy 10g
Bạch thược 12g
Xuyên khung 8g
Cách dùng: Các vị thuốc trên tán thành bột khô, sắc nước uống, mỗi lần uống 9g. Có thể dùng ẩm phiến làm thang sắc nước uống.
Công dụng tứ vật thang: Bổ huyết, điều huyết.
Chủ trị tứ vật thang: Xung nhâm hư tổn, kinh nguyệt không đều, đau bụng vùng rốn, băng huyết rong kinh, huyết hoá thành khối cứng, thường gây đau, lúc thai nghén thì thai động không yên, huyết ra không dứt, lúc sinh xong sản dịch không xuống hết, kết thành hòn tụ, bụng dưới đau cứng, có lúc nóng lạnh, sắc mặt vàng, môi không tươi nhuận, chất lưỡi nhạt, mạch huyền tế hoặc tế sáp.
Phân tích phương thuốc tứ vật thang: Trong phương Đương quy bổ huyết, hoạt huyết; Thục địa bổ huyết là chủ dược. Xuyên khung đi vào huyết phận lý khí trong huyết. Thược dược liễm âm dưỡng huyết. Toàn phương gồm các vị đều thuộc huyết phận, nhưng tổ hợp thành một chỉnh thể bổ huyết mà không trệ huyết, hành huyết mà không phá huyết, trong bổ có tán, trong tán có thu, làm thành phương thuốc chính yếu để bổ huyết.
Gia giảm:
Nếu huyết hư là chính thì thêm lượng Thục địa, Bạch thược, Đương quy thân, cùng ít Xuyên khung.
Nếu ứ huyết là chính thì thêm lượng Xuyên khung, Đương quy vĩ, Xích thược, cùng ít Sinh địa.
Nếu huyết hàn, đến kỳ kinh đau bụng thì gia thêm Bào khương, Quế chi, Ngô thù du, Chỉ xác, Hương phụ, Tang ký sinh, Tục đoạn.
Nếu có thai mà âm đạo chảy máu thì gia A giao, Ngải diệp sao với rượu.
Nếu huyết hư không hành gia thêm Đào nhân, Hồng hoa, Đan sâm.
Nếu huyết hư có uất nhiệt gia Hoàng cầm, Đan bì.
Nếu tỳ hư không nhiếp được huyết thì gia Đẳng sâm, Hoàng kỳ, Bạch truật.
Nếu huyết ứ mà dạ dày hấp thu kém gia Mộc hương, Sa nhân, Trần bì.
Ứng dụng lâm sàng: Ngày nay tứ vật thang thường dùng điều trị kinh nguyệt không đều, tử cung xuất huyết chức năng, ban xuất huyết giảm tiểu cầu, đau đầu.
