Mối quan hệ của Tâm với Vị Phủ

心脏与胃腑的关系

Quan hệ của Tâm và Vị, biểu hiện chủ yếu là Tâm chủ huyết, tàng thần và Vị chủ về thu nạp và ngấu nhừ thuỷ cốc. Trên quan hệ Tỳ Vị là nguồn hoá sinh ra khí huyết, huyết do Tâm làm chủ, hoàn toàn nhờ vào sự hoá sinh vận hoá tinh vi thuỷ cốc của Tỳ và Vị. Đường lạc của Vị thông với Tâm, do đó mà không ngừng bổi dưỡng vận chuyển các chất tinh vi cho Tâm. Thiên Bình nhân khí tượng luận sách Tố Vấn nói: “Đại lạc của Vị gọi là Hư lý, chằng qua hoành cách liên lạc với Phế, đi ra dưới vú bên trái, nó động ứng với áo mặc”. Hư lý là chỉ cái chỗ động ở mỏm Tim. Do đó có thể thấy cả hai có mối； hệ rất chặt chẽ.

Chỉ có công năng sinh lý của Vị được bất thường, sinh hoá có nguồn, đường mạch dồi dào, Tâm có cơ sở làm chủ, cho nên thiên Ngọc bản sách Linh Khu nói: “Vị là bể của thuỷ cốc và khí huyết vậy”. Tâm chủ thần: “Thần minh cũng là cơ sở vật chất của huyết, chỉ có Tỳ  âm vượng, Tâm huyết sung túc, thì Tâm thần mới có thể sáng suốt không bị mờ mịt.

Dưới tình huống bệnh lý, nếu như Vị công năng thu nạp và ngấu nhừ bị chướng ngại, nguồn hoá sinh ra khí huyết bị thiếu thốn, thì Tâm không làm chủ, Tâm thần không được nuôi dưỡng, có thể xuất hiện các chứng mất ngủ, hay quên, hồi hộp. Đường lạc của Vị thông vói Tâm, nếu như Vị nhiệt quá mạnh, cổ thể quấy rối Tâm thần ở trên, đổng thời dẫn đến Tâm thần mờ mịt, bụng đầy, bí đại tiện và xuất hiện bệnh biến hôn mê, nội sảng, tinh thần thất thường. Ngược lại, nếu tư lự quá độ, Tâm huyết bị hao ngấm ngầm, hoặc là mất huyết, là nguyên nhân dẫn đến Tâm huyết bất túc, đều có thể từ Vị mất nhu dưỡng mà dẫn đến bệnh lý biến hoá như ăn uống sút kém, vận hoá trì trệ.