Hạt Mã Tiền 马钱子
(Mã Tiền Tử)
Tên dùng trong đơn thuốc:
Phiên mộc miết, Mã tiền tử (chữ tiền ở đây là Trước), Mã tiền tử (chữ tiền ở đây là đồng tiền),
Phân cho vào thuốc:
Hột.
Bào chế:
Dùng sống, mài lấy nước cốt đê’ dùng, chích (nướng) lên để dùng.
Tính vị quy kinh:
Vị ngọt, tính ôn, có độc. Vào hai Kinh can, tỳ.
Công dụng:
Truy đuổi phong độc, tiêu sưng kết tụ.
Chủ trị:
Co quắp đau đớn, sưng đau, bí kết hòn cục.
ứng dụng và phân biệt:
Vị thuốc này có hai loại:
Thổ và phiên. Thô’ miết có vỏ Phiên miết không có vỏ. Gọi là Mộc miết, gọi là Mã tiền, đều đặt tên theo tượng hỉnh. VỊ thuốc này rất độc, uống vào có thể làm cho cơ thể người ta co giật, thậm chí tê dại, bất tinh nhân sự. Nếu phong độc xâm nhập Kinh lạc, hoặc lạc mạch sưng lên mà muốn làm cho tiêu tán, thì phải phối chế cho đúng, dùng nhiều ít phải cân nhắc. Dùng với liều lượng rất nhẹ, lại có hiệu quả làm tinh táo, bổ não. Cổ phương phần nhiều dùng làm thuốc chữa các chứng ở ngoài, bôi đắp ở ngoài, nhưng cận đại phần nhiều dùng làm thuốc uống trong.
Kiêng kỵ:
Người bệnh khí huyết hư nhược, tỳ vị không thực, khi sử dụng nên cẩn thận.
Liều lượng:
Uống trong ba-bốn phân, dùng ngoài không có định lượng
Tham khảo:
Nếu uống thuốc này bị trúng độc, lúc đầu có thể dùng một chén dầu vừng hòa với một lạng đường cát trắng cho uống. Nếu độc nặng người co giật, dùng ngay hai đồng cân Nhục quế, sắc lên cho uống, khỏi ngay.
Ghi chú:
Nên tham khảo cách chế hột Mã tiền như nhiều người đã chế để giảm tối đa chất độc như ngâm nước gạo, bo’c bỏ lớp vỏ trắng lông nhung bên ngoài, thái ra sao vôi dầu vừng, hoặc sao với cát. Về liều lượng, người ta thường đùng một gam trong một thang thuốc.
Trong sách Hiên đại Thực dụng Trung dược của Diệp – Quất – TuyÊn nói liều lượng dùng mỗi lần là 0,05 – 0,25 gam sắc hoặc uống bột.
Lời kết
Hải tảo, Côn bố làm mềm chất rắn, làm tan kết tụ, còn thanh được hỏa ở can đởm. Ở cổ có đờm hạch, tràng nhạc, dùng co’ hiệu qủa. Nếu không phải chứng thực, không được sử dụng tùy tiện. Lỗ sa là thuốc thuộc loại kim thạch, sức tiêu đạo rất mạnh, bệnh tật dai dẳng lâu ngày mới có thể dùng.
