Mạch và chứng của Sài hồ gia Mang tiêu thang
Điều 107. Bệnh thương hàn 13 ngày không giải, ngực sườn đầy mà nôn, về chiều là cố cơn sốt, đi ngoài hơi lỏng, Đấy vốn là chứng Sài hồ hạ đã không đi ỉa, nay lại ỉa như vậy là biết thầy thuốc đã cho hạ bằng thuốc hoàn, đấy là lối chữa trái phép. Sốt cơn là thực chứng, trước nên dùng Tiểu sài hồ thang để giải ngoại, sau dùng Sài hồ gia mang tiêu thang làm chủ.
Tóm tắt:
Chứng trạng và cách chữa trường hợp có chứng Sài hồ thang, dùng nhầm thuốc hoàn để hạ kiêm có chứng lý thực.
Thích nghĩa:
Điều này có thể phân làm 3 đoạn: từ câu “Bệnh thương hàn 13 ngày” đến câu “có cơn sốt” là đoạn thứ nhất, nói rõ chứng trạng vốn là có thiếu dương kiêm dương minh. Từ câu “đi ngoài hơi lỏng” đến câu “lối chữa trái phép” là đoạn thứ 2, nói thầy thuôc dùng nhầm thuốc hoàn để công hạ mà dẫn đên ỉa lỏng. Từ câu “Sốt cơn là thực chứng” đến câu cuối cùng là đoạn 3, nói biến chứng vì chữa nhầm và cách dủng thuôc để cứu chữa.
-Bệnh thương hàn 13 ngày không giải, có thể truyền biểu vào lý, ngực sườn đầy mà nôn, xế chiều có sốt cơn. là dấu hiệu thiếu dương kiêm dương minh lý thực
-Chứng trên đã kiêm lý thực, đại tiện thấy táo bón, nay lại ỉa lỏng không dứt, tu.y có hơi ỉa lỏng mà bệnh không giải, chứng Sài hồ vẫn còn như thế.
-Sốt cơn là chứng lý thực, nhưng vì tà thiếu dương chưa giải cho nên trưốc dùng Tiểu sài hồ thang để giải chứng thiếu dương lại dùng Sài hồ gia mang tiêu thang để kiêm trị chứng lý thực
Sài hồ gia mang tiêu thang:
Sài hồ 2 lạng (16 thù)
Hoàng cầm 1 lạng
Nhân sâm 1 lạng
Cam Thảo 1 lạng
Sinh khương 1 lạng (thái mỏng)
Bán hạ 20 thù (nguyên bản chép: 5 củ tẩy)
Đại táo 4 quả (xẻ ra)
Mang tiêu 2 lạng
Ý nghĩa phương thuốc:
Tiểu sài hồ gia mang tiêu thang chữa Sài hồ thang kiêm có thực nhiệt ở vậ, tuy có hơi ỉa chảy mà táo bón vẫn còn đọng; gia mang tiêu là để tiết nhiệt làm mềm chất rắn, có thể trị chứng vị thực thì cơn sốt ỉa chảy sẽ tự khỏi, lượng của bài này ít, dùng khinh tễ để hoà giải kiêm thanh lý.
