CHỮA ĐAU ĐẦU KINH NIÊN BẰNG THUỐC NAM CÓ HIỆU QUẢ?

Bệnh nhân:

(nữ), 46 tuổi.

Chứng bệnh:

Sưng cổ tử cung (Phù nề theo Bác sĩ chuyên khoa Phụ khám) sinh năm lần và, ăn ngủ kém đi tàu xe rất sợ.

Khám:

Vọng:

Tiền sử hư thai 4 lần, trong đó có 1 lần nạo. Nay kinh nguyệt không đều, đau đầu 10 năm người có phần to lớn, mặt xanh lợt, lưỡi ướt, mắt sâu tròng mắt xanh trong.

Văn:

uể oải, lừ đừ.

Thiết:

Tả xích trầm khẩn.
Hữu xích trầm khẩn trì.

Đoán bênh:

Tỳ thận hàn.

Thuốc chữa:

Xuyên khung 8g

Lá Hoắc hương 8g
Trân bì 7g

Quế chi 10g
Rễ nhàu 12g
Uống 6 thang cho hai tuần. Biển đậu (sao bỏ vỏ) 12 g.
Đó là phương thuốc chính, sau mỗi lần tái khám tùy tiện thêm năm ba vị sau đầy:

Thương truật

Hương phụ

Sa nhân
Hoài sơn

Hậu phác

Lá tía tô

Mỗi vị dùng 10g.

Bạch chỉ 6g

Bán hạ 8g

Can khương 6g

THẢO LUẬN

Bệnh lý:

Nhìn vào bệnh án thấy hai bênh phải trị gấp:
– Sưng cổ tử cung, ảnh hưởng nguồn sống sinh lý.
– Đau đầu lâu năm ảnh hưởng sinh hoạt thường ngày, vì dương khí hư, nguyên nhân vì người đàn bà tính đến 46 tuổi sinh 5 lần (chính sản) âu cũng là việc thường, nếu cứ cẩn thận đâu có gì hại đên bộ phân sinh dục mà sưng cổ tử cung, vậy chính bởi đã hư thai (bán sản) 4 lần mà trong đó một lần phải nạo thì máu non mất đi đã nhiều mà nhựa gân máu trong tử cung bi xay xát hao mòn, đã vậy hẳn là sinh lý không tự giữ gìn (tình đời nhân dục vô nhai) làm sao tránh khỏi sự nhầy nhụa cổ tử cung mà không sinh để rồi đi đến thiếu máu mà kinh nguyệt không đều thật đúng với mạch trầm khẩn ở tay trái.
Đau đầu kéo dài đến 10 năm, đi tàu xe hay đứng lên ngồi xuống xoay trờ là mắt tối tăm đầu mặt xây xẩm, thường trong cái đau ê ẩm say say, khi ngồi phải ngã đầu xao ghế. khi nằm phải gục đầu, xuống gối, nhắm mắt lại hai tay ôm cái đầu cho êm nhẹ; hay có lúc khạc ra tí đờm, ra tí dãi mới êm êm. lại cũng có lúc ăn cái kẹo ngọt hay uống miếng nước nóng thấy nhè nhẹ, vậy mà dai dẳng bao năm trị không hốt.
Nguyên nhân này nói rằng chính bởi có thai rồi sanh, sinh rồi hư, hư rồi nạo lần lượt bao năm bao lan lất cà là thiếu máu mà sinh ra, Âm huyết thiếu đi thì dương khí dư thừa bị lẻ loi không có âm huyết để nương tựa nó bốc lên dầu làm cho đau nhức, lý luận ấy rất đúng, hạ hư thì thượng thực, âm hư thì dương thịnh thật rõ ràng vững chắc làm sao chối cãi, nhưng cũng bời cứ nhằm vào cái lý luận vững chắc ấy mà thanh thượng giáng hỏa làm cho bệnh đau đầu kéo dài thêm.

Nói ràng âm huyết hư thì đúng, nhưng nói ràng dương khí thịnh thì không phải mà là dương khí hư. vì âm hư đã lâu thì dương cùng lần lần hư theo, nêu âm mới hư thì dương mới đột khởi: vậy dương khí hư này là dương khí ờ tỳ vị bị hư hàn đã lâu.
Dương khí ớ tỳ vị đã hư hàn mà còn bảo là dương thịnh rồi uống thuốc mát, ăn đồ mát. lắm nước lạnh, hóng gió mát càng làm cho dương khí ở tỳ vị đã hư hàn lại hư hàn thêm.
Vị khí đã hư hàn thì những chất ăn uống thường ngày đem vào vị quản (dạ dày) không tiêu hóa kịp đình lại biến thành đờm thành nhớt dãi có khi hóa ra trùng, tất cả những trọc khí ấy không đi xuống thì nó xông bốc lên trên làm đau đau, nhức đâu xây xẩm.
Vị khí hư hàn không cho ăn lấy gì sinh huyết mà sức người không suy kém, sắc người không lái xanh, tinh thân không uể oải lừ dừ, bệnh này nguyên nhân chính là vị quản hàn trả đúng với mạch trầm khẩn tại tỳ bô.

Y lý:

Âm huyết hư thì ôn bổ âm huyết.
Dương khí hư thì ôn bổ dương khí.
Khí huyết đêu hư phải ôn bổ cả khí lần huyết, đó là lẽ tất nhiên nhưng phép điều trị trong phần khí huyết đều hư ấy, phải phân định khí hư hơn huyết hư hơn khí mà nhằm vàơ bên hư nhiêu hơn bồi bổ bên ấy mạnh hơn, hay cũng có trường hợp khí huyết đều hư mà ta bổ khí trước vì khí hư làm hao tổn sức khỏe mau hơn huyết hư, vả lại còn co nghĩa bổ khí để sinh huyẽt.
Hướng chữa bệnh này nhắm thắng vào dương khí hư trước vì căn cứ vào mạch trầm khấn ờ tỳ bộ khẩn là tỳ khí hàn lạnh, trầm khẩn là tỳ khí hàn lạnh đã thâm căn.

Tỳ khí hàn lạnh đã thâm căn không đủ sức ôn tiêu thì những chất ăn uống đem vào gặp lạnh sẽ đứng lại tại vị quân sinh đờm dãi, sinh trùng, sinh trọc khí. bốc lên làm cho đầu mặt u ám, thân người ớn lạnh: vậy phải tán hàn trừ đờm, tiêu tích, thông khí, hành kinh mạch, ôn bổ tỳ vị cho tỳ dương phấn chấn tiêu hóa, có chất dinh dường cư thể, cơ thể được dinh dưỡng sung mãn. Đó là sinh mạnh mà ăn được nhiều.
Ăn được mới khí mà trong phân sinh khí ấy hẳn đã có phần sinh huyết, khí đã sinh, dương đã thăng thì còn làm gì mà đau đầu, huyết đã sinh âm dã thuần thì con gì mà đau cổ tử cung? Thật không có ý chữa từ cung mà tử cung cũng khỏi như vậy cũng không phải chú ý điêu chinh mạch trầm khẩn ở thân bộ mà tự nhiên hết trâm khẩn.
Phép chữa nầy là bổ khí để sinh huyết.

Dược lý:

Lá Tía tô tán hàn ở biêu phận làm khởi động dương khí lên.
Quế chi tán hàn mà lại thu hồi dương khí.
Hoắc khương, Trần bì, Bán hạ tiêu đờm nhớt ở dạ dày và ôn vị tiêu thực.
Thương truột, Hậu phác thúc nước nhớt ở dạ dày xuống mà hành khí tiêu thực và khoan trường.
Sa nhân, Can khương tán hàn, ôn vị, tiêu thực và hưng dương.
Xuyên khung, Bạch chỉ chữa đau dầu nhưng Xuyên khung đi với Hương phụ, Rễ nhàu để khua động khí phận của âm huyết mà Bạch chỉ thông hành kinh lạc.
Binh lang thông những trọc khí trộ khí của những vị đã dần xuống đem ra.
Hoài sơn, Biên dậu bổ lại sức cho ty vị khi dã bị những thuốc đem vào tiêu thấm đi. Nhìn chung, trong bài thuôc thấy những vị ôn tán thông tiểu nhiêu hơn bồi trợ, dóng lý ra chỉ xuống đốn 5 – 10 thang là đã quá mức nhưng y giả nắm từng mạch tượng, bệnh trạng và nhân lực cứ cho uống mãi đến khỏi ra Viện.

Lương Y Việt Cúc – Việt Hoàn