Chứng Nuy (Liệt)

165. Thương hàn cho thổ, cho hạ rổi lại phát hãn, hư mạch rất Vi 8-9 ngày dưới tâm đầy rắn, đau sườn dưới, khí xồng lên cổ họng, choáng váng, xây xẩm kinh mạch rung động lâu ngày thành chứng nuy.

Tóm tắt:

Bệnh thương hàn vì nhầm cho thổ, cho hạ, cho phát hàn mà gây nên hư； chữa không đúng mà gây thành chứng nuy (liệt).

Thích nghĩa:

Chứng hư phiền thây ở bệnh thương hàn, sau khi cho thổ, cho hạ, cho phát hẩn, đấy là dấu hiệu của tân dịch không đù; mạch rất vi là biểu hiện của dương khí suy vi. Kinh qua 8-9 ngày, chính khí tự hồi phục, bệnh đáng lý khỏi nay thấy các chứng dưới tâm rắn đầy, đau dưới sườn, khí xông lên cổ họng, choáng váng xây xẩm là dương khí hư mà thuỷ ẩm tụ lại. Sau khi cho phát hãn, cho thổ, cho hạ rồi khí huyết đã suy kém, thuỷ ấm tụ tập lại, chính khí khó hồi phục, kinh mạch mất sự nuôi dưõng, tất dộng chẳng an, lâu ngày không được điều trị thì chỉ thể bại liệt, không thể cử động được.