Chứng trạng của bài Hoàng Cầm thang

Điéu 177. Hợp bệnh thái dương, thiếu dương tự ỉa chảy thì dùng hoàng cầm thang. Nếu nôn thì dùng Hoàng cầm gia bán hạ sinh khương thang.

Tóm tắt:

Cách chữa hợp bệnh thái dương, thiếu dương ỉa chảy hoặc nôn.

Thích nghĩa:

Hợp bệnh thái dương, thiếu dương là tà thái dương ỏ biểu nhập cả vào thiếu dương, bức bách vào phần lý mà ỉa chảy. Đấy là tà ở dưối mà không ở trên, nhiệt ỏ trong mà không ở ngoài, cho nên dùng Hoàng cầm thang để thanh lý nhiệt làm chủ. Nếu vị khí nghịch lên mà nôn thì có thể gia bán hạ, sinh khương để giáng nghịch, chỉ ấu.

Hoàng cầm thang

Hoàng cầm 3 lạng
Thược dược 2 lạng
Chích thảo 2 lạng
Đại táo 12 quả (xẻ ra)

Bốn vị trên dùng 1 đấu nưốc, sắc lấy 3 tháng lọc bỏ bă uông ấm một thăng, ngày uông hai lần, đêm uông một lần. Nếu nôn thì gia bán hạ 1/2 thang (chế), sinh khương 1,5 lạng (thái lát).

Ý nghĩa phương thuốc:

Hoàng cầm, thược dược vị đắng để dứt nóng hoà phần âm. Cam thảo, đại táo ngọt để điều hoà trung cung, đời sau dùng làm chủ phương để chữa chứng nhiệt lợi, nên nghĩa đắng ngọt hợp lại thanh nhiệt bảo tồn chân âm. Nôn là khí nghịch, gia bán hạ vị cay tính giáng xuống, sinh khương cay tán thòi khí nghịch giáng xuông được, chứng nôn cũng tự khỏi.