DƯƠNG MINH MẠCH GIẢI THIÊN

KINH VĂN

Hoàng Đế hỏi:

Túc Dương minh mạch mắc bệnh, ghét người với lửa, nghe tiếng gỗ thời giật mình sợ hãi. Chuông trống không sợ, mà lại sợ tiếng gỗ, là vì sao?

Kỳ Bá thưa rằng:

Dương minh tức là Vị mạch. Vị thuộc Thổ, nghe tiếng gỗ thời sợ hãi đó là vì Thổ ghét Mộc.

Sao lại ghét lửa?

Dương minh chủ về nhục; mạch của nó huyết khí đều thịnh, tà khí phạm vào thời nhiệt, nhiệt quá nên ghét lửa.

Sao lại ghét người?

Dương minh quyết thời suyễn mà uất, vì uất nên ghét người. Hoặc có người suyễn mà chết, lại có người suyễn mà sống, là vì sao?

Quyết nghịch, chứng liền với Tàng thời chết, liền với kinh thời chết (mạch cùa Thái âm, vòng quanh Vị, lạc của Dương minh thông với Tâm. Như nhiệt tà quyết nghịch ở trên, phạm vào kinh mạch của Tâm, Phế, gây nên chứng suyễn, uất thời sống; nếu phạm thẳng vào Tâm, Phế thời chết).

Hoàng Đế hỏi:

Có chứng bệnh nặng, cởi bỏ áo mà chạy, trèo lên nơi cao mà hát, hoặc có khi không ăn tới vài ngày, lại trèo qua tường, leo lên nóc nhà. Những nơi leo trèo đó, đều không phải những nơi lúc vô bệnh có thể lên được. Thế mà giờ ốm, lại lên được, là vì sao?

Kỳ Bá thưa rằng:

Tử chi là cái gốc của mọi Dương khí. Dương khí thịnh thời tứ chi “thực”, vì “thực nên mới lên được nơi cao”.

Cởi bỏ áo là vì sao?

Nhiệt quá ở mình, nên mới cởi bỏ áo để chạy.

Nói càn chửi bậy, không kể gì thân sơ, là vì sao?

Vì dương thịnh nên sinh ra nói bậy chửi càn, không kể thân sơ, mà không muốn ăn; vì không muốn ăn nên chạy càn⁽¹⁾.

CHÚ GIẢI:

⁽¹⁾ Vị lạc trên thông lên Tâm; Dương thịnh thì tâm thần hỗn loạn, khiến người ta nói càn chửi bậy. Không biết người thân kẻ sơ. Nhiệt thịnh ờ Vị nên không muốn ăn, mà lại muốn chạy càn, vì bổn chân tay bẩm khí ở Vị (tứ chi thuộc Tỳ vị). Vị nhiệt nên chân tay nóng cuồng muốn leo trèo chạy càn.