Mạch Chứng và cấm kỵ của Đại thanh long thang
Điều 39. Thương hàn, mạch phù hoãn, mình không đau chỉ thấy nặng, thỉnh thoảng có lúc thấy nhẹ, không có chứng thiếu âm thì cho uống Đại thanh long thang để phát hãn.
Tóm tắt:
Giải thêm về mạch chứng và cấm kỵ của Đại thanh long thang.
Thích nghĩa:
Điều này nói thêm: hễ dùng Đại thanh long thang là phải thấy các chứng trạng chủ yếu của Đại thanh long thang là phát sốt, sở lạnh, không đổ mồ hôi mà buồn phiền vật vã. Đến như mạch khẩn hay hoãn, mình có đau hay không, bất tất phải đủ, nếu như mình không đau mà chỉ thấy nặng, thỉnh thoảng có lúc thấy nhẹ, cũng có thể dùng được.
Chứng thiếu âm mình nặng là thuộc khí huyết hư, thân mình nặng không có lúc nào dứt. Còn như thân mình nặng của chứng này là thuộc về mồ hôi ra không được, hàm uất khí trệ, cho nên thỉnh thoảng có lúc thấy nhẹ. Hai trường hợp tương tự với nhau, phải phân biệt cho rõ.
Điều trước nói thái dương trúng phong, mạch phù khẩn; điều này nói thương hàn mạch phù hoãn, lập luận ngược nhau như vậy chỉ cho ta thấy tà khí của phong với hàn không thể tách rời nhau được, cần phải tham hợp mạch và chứng để điều trị, thì không bị nhầm lẫn.
Lời chú chọn lọc:
Kha Vận Bá nói “Cảm hàn có nặng, có nhẹ khác nhau, cảm nặng thời mạch âm mạch dương đều khẩn, mình đau nhức; cảm nhẹ thì mạch phù hoãn, mình mẩy nặng nề, cũng có lúc ban đầu mạch khẩn rồi dần dần thây hoãn, đau đầu mình nhức sau hết đau nhức, thầy thuốc không nên câu chấp. Nhưng mạch phù khẩn thì mình đau nhức, mạch phù hoãn thì mình không đau nhức, dù trúng phong hay thương hàn đều thế cả. Lại có thể gọi là định mạch, định chứng”.
Nhận xét:
Dùng Đại thanh long thang tất phải thấy đủ các chủ chứng của Đại thanh long thang là phát sốt, sợ lạnh, không đổ mồ hôi mà buồn phiền vật vã, mạch thấy khẩn hay hoàn, mình đau nhức thời bất tất phải có. Nếu như chủ chứng không đủ, chỉ có chứng trạng mình đau nhức hoặc thấy mình nặng, thỉnh thoảng có lúc thấy nhẹ là không đủ điều kiện để sử dụng Đại thanh long thang.
