Triệu chứng và cách dùng bài Tiểu Thanh long thang
Điều 40. Thương hàn biểu chứng không giải, dưới tâm có thuỷ khí, nôn khan, phát sốt mà ho hoặc khát, ỉa chảy hoặc nghẹn, tiểu tiện không thông lợi, bụng dưới đầy hoặc suyễn thở thì dùng Tiều thanh long thang làm chủ.
Tóm tắt:
Chứng trạng và cách chữa thương hàn biểu chứng không giải, dưới tâm có thuỷ khí.
Thích nghĩa:
Thương hàn biểu chứng không giải thời phát sốt, dưới tâm có thuỷ khí, vị khí nghịch lên, nôn khan, ihuỷ khí phạm vào phế thời thấy ho. Cho nên dùng Tiểu thanh long thang chủ trị để giải tán hàn tà bên ngoài, trừ thuỷ ẩm bềỉn trong. Nếu nước đọng ở dưới tâm không hoá ra khí được thời khát nước, chạv trong ruột thời ỉa chảy, dương klií bị thuỷ khí cản trò thì phát nghẹn, đọng nước ở hạ tiêu, khí hoá không lưu hành thời tiểu tiện không thỏng lợi, bụng dưới trướng đầy, thuỷ khí nghịch lên phạm vào phê thòi suyễn thở. Khi gặp các chứng trạng phụ này là do biểu hàn bó bên ngoài, thuỷ ẩm làm trỏ ngại bên trong, biến động khắp nơi mà gây nên, đều không nhất thiết phải là chứng của phương này.
Tiểu thanh long thang:
Ma hoàng 3 lạng (bỏ mắt)
Thược dược 3 lạng
Can khương 3 lạng
Ngũ vị từ 1/2 thảng
Cam thảo 3 lạng
Quế chi 3 lạng (bỏ vỏ)
Bán hạ 1/2 thăng (tẩy)
Tế tân 3 lạng
Tám vị trên dùng 1 đấu nước, nấu vị ma hoàng trước cho cạn bớt hai thăng, vớt bỏ bọt rồi cho các vị kia vào, sắc lấy 3 thăng, lọc bỏ bã uống ấm 1 thăng.
Ý nghĩa phương thuốc:
Phương này chữa biểu chứng chưa giải, dưới tâm có thuỷ khí, dùng các bài thuôc chữa hai mặt biểu và lý, bên ngoài thì giải tán phong hàn, bên trong thì trừ chứng thuỷ ẩm. Tế tân vị cay để giải tán hàn tà, ngũ vị chua đổ liễm phế khí, can khương tính ấm để hành thuỷ, chữa chứng ho do thuỷ hàn phục vào phế. Ba vị hợp lại để chữa thì không có khi nào là không hiệu nghiệm. Ma hoàng hợp với quế chi để phát hãn, thược dược hợp vối quế chi để điều hoà dinh vệ, bán hạ giáng khí nghịch, cam thảo điều hoà trung tiêu. Xét trong phương này chữa chứng ho suyễn vì hàn thuỷ phạm vào phế, vô luận là có biểu chứng hoặc các chứng bất kỳ hay không đều có thể dùng được, luôn luôn có công hiệu lạ thường.
