KINH GIỚI

(NEPETA JAPONICA MAXIM)

Đọc thêm các tên khác:

1.Kinh giới tuệ       2. Khương giới

3. Kinh giới            4. Kinh giới tháng

5. Tịnh giới            6. Trân la kinh
7.Nhất niệp kim     8. Độc hành tán

Tính vị:

Khí ôn, vị tân, không độc.

Công hiệu:

Kinh giới nó vào phần khí của can kinh, lại cũng vào phần huyết, tính nó bốc lên, phát ra mồ hôi, đánh tan được gió độc, hút được hoi ẩm ướt, nó làm cho thanh sảng khí bí, làm cho mát được đầu mắt, thông lợi được cổ họng, chữa được những chứng thương hàn, nhức đầu, chúng trúng phong cấm khẩu, mình ngay như cây gỗ, cỏ gáy cứng đờ, miệng mắt méo lệch hay là chúng mắt quầng huyết vận, nó cũng có thể giúp được tỳ vị, tiêu được những thức ăn, thông hoạt được huyết mạch, chứa được các chứng thổ ra huyết, chứng băng huyết, người mói sinh bị huyết xấu bốc lên quay cuồng, chóng mặt. Nó lại còn tính thanh nhiệt giải độc, tán được ứ huyết, chữa được các bệnh tràng nhạc, nhũ ung, mụn nhọt.

Nói tóm lại nó là một vị thuốc thánh trong những bệnh về phong dược và về huyết cùng các chứng mụn nhọt ghé lờ vậy.

Cách chế:

Kinh giới nhiều noi có, nó rất dễ trồng, vãi ít hoa hột nó ra là nó mọc đầy chóng tốt, có khi người ta còn dùng nó gia vao rau thom ăn thường ngày. Dùng vào thuốc thì dùng được cả hoa lá cành cây phoi khó để dùng. Nhưng nếu dùng về thuốc phát hân thì để dùng sống, còn nếu dùng về thuốc chỉ huyết, thuốc mát huyết, hay là huyết vận, thi phải sao đen.

Người uống Kinh giói phải kiêng ăn cua cá và thịt lừa, hay là thịt cá nóc.

Những phương giản dị mà hiệu nghiệm

Một phương chữa người có chứng đầu phong cổ, cứ cứng ngay, không quay đi quay lại được.

Sau tiết thu tròi tháng tám. Dùng hoa Kinh giới dùng vãi khâu bọc làm gối để mà gối đẩu, hoặc trải ra giường chiếu mà nằm cũng được. Nhưng đến tiết lập xuân thì phải bỏ đi.

Thiên kim phương

Một phương chửa người bi chứng phong nhiệt nhức đầu, đau cổ, dùng Kinh giới tuệ cùng với thạch cao hai vị bằng nhau, làm ra bột, mỗi lần uống ba đồng cân, uống với nước trà nóng.

Vĩnh loại kiềm phương

Một phương chữa người bị chứng phong nhiệt làm ra đau răng, dùng gốc cây Kinh giới cùng vói Ò cữu căn và Thông bạch căn ba thư bằng nhau, nước sắc kỹ mà ngậm rồi súc miệng nhổ đi thì khỏi.

Một phương có thể chữa được chứng phong hay kinh giản của trẻ em.

Hoa Kinh giới hai lạng, Bạch phàn nửa sống nửa phi khô một lạng, làm ra bột, dùng hồ mà viên to bằng hạt ngô, lấy Châu sa làm áo, mỗi lần uống mười viên uống vói nước sôi ngày hai lần uống.

y học tập thành phương

Một phương chữa được nhất thiết mọi chứng phong sẩy ra như là miệng mắt méo xếch.

Dùng Kinh giới xanh một cân, bạc hà tươi 1 cân cùng cho cả vào cối đá mà giã, cho thật nát, dùng vải trắng sạch để vắt lấy nước cốt nó rồi bỏ vào nồi đất hoặc nồi nhôm cũng được, nấu đặc thành cao.

Lại đem chỗ bã nó giã lại, lấy hai phần bỏ đi một phần bã xấu, đem cái chỗ hai phần tốt ấy phơi nắng cho khô, rồi lại làm ra bột, rồi lấy cao của nó đã nấu trước làm hồ mà viên to băng hạt ngô, mỗi lán uống vói nước đun sôi, mươi lăm viên, sớm và tối, mồi ngày uống hai lần, nhưng cần phải kiêng những thức ăn có tính cách động phong hỏa như cua bể tôm ráo, thịt mỡ hay là rượu.

Kinh, nghiệm phương

Một phương chữa chứng trúng phong không nói được.

Dùng hoa Kinh giói làm ra bột, uống vói rượu hai đồng cân thì khỏi ngay, gọi là bài Kinh giói tán.

Ngày xưa ông Giả Tự Đạo nói rằng: Phương thuốc này xuất ở Hội công đàm lục, trước sau đâ dùng nhiều lần rất là hiệu nghiệm, chính con tôi tên là Thuận bị bệnh đó có phần nguy kịch đến nơi, thế mà uống bài này liền đỡ ngay, thật là quí vậy thay, thật là bài thuốc văn tử hồi sinh làm cho người ta chết còn sống lại được vậy.

Một phương là bài Dũ phong tán cùa ông Hoa Đà đã chứa người đàn bà sản hậu khi sinh con rồi bị trúng phong cấm khẩu, chân tay dảy dọn, co vào đuổi ra hoài, mình thi uốn ván, uốn cung, hoặc là người sàn hậu bị chứng huyết vận, đến nỗi bất tinh nhân sự, bốn chân tay cứng thẳng, hoặc là miệng mát xéo xếch, hay trợn trừng, lại thổ tả muôn chết.

Dùng hoa Kinh giới cả hạt nó đem bói qua cho giòn làm ra bột, mổi lần

Một phương chữa chứng tiểu tiện ra huyết.

Dùng Kinh giới cùng với Súc sa nhân hai thứ bằng nhau làm ra bột dùng nước cơm gạo nếp làm thang mà uống ba đồng cân, ngày uống ba lần.

Tập gián phương

Một phương chứa người đàn bà bị chứng băng trung huyết ra không dứt.

Dùng kinh giới tuệ để ở trên cái đèn dầu vừng mà đốt cho nó khô làm ra bột, mỗi lần uống hai đồng cân uống với nước tiểu tiện con trai khỏe mạnh.

Bài thuốc này chính là của bà thái hậu Hạ Thái quân.

Xuất ớ Phụ nhân lương phương

Một phương chứa chứng trĩ lậu sưng đau.

Dùng Kinh giói tuệ nấu nước thật đặc, ngày ngày cứ rửa luôn luôn là khói.

Gián tiện phương

Một phương chửa chứng đi đại tiện ra huyết.

Dùng Kinh giói sao làm ra bột, mỗi lần uống với nước cơm hai đồng cân, nếu như phải là người đàn bà thì dùng rượu làm thang mà uống.

Hay là dùng bột miến làm bánh như bánh bao ăn cũng tốt.

Kinh nghiệm phương

Một phương chữa chứng đại tiện ra huyết.

Dùng Kinh giói hai lạng, hòe hoa 1 lạng, sao vàng sẫm, đều làm ra bột, mỗi lần uống ba đồng cân, uống thang bằng nước chè xanh.

Gián tiện phương

Một phương chứa chứng tiểu nhi thoát giang.

Kinh giới, Tạo giáp, hai thứ bằng nhau, nấu nước đặc mà rửa, rồi dùng nước dũng sắt đỏ mà bôi. Bài này cũng có thể chữa được cả chứng tử cung sổ ra ngoài cũng hay.

Kinh nghiệm phương

Một phương chữa chứng âm đồi sán, sưng đau.

Kinh giới tuệ cho vào nồi rang mà bồi cho khô rồi tán ra bột nhỏ, uống với rượu hai đồng cân, có thể tiêu tan ngay.

Một phương chửa chứng tiểu nhi sưng rốn.

Kinh giới tuệ nấu nước đặc mà rứa sạch, rồi dùng hành nướng cắt mỏng để nguội cho nó hết hơi hỏa độc rồi dán vào chỗ đó là tiêu tan ngay.

Hái thượng phương

Một phương chữa chứng loa lịch (tràng nhạc) thối thẩ¹, sây sớt, lở suốt đến cả đàng trước ngực cả hai nách, phát hạch to như quả cam hoặc chạy chằng lên trên vai, bệnh đã bốn năm năm chưa thuốc nào khỏi, dùng bài này chữa được thật là hiệu nghiệm vô cùng.

Ông Chu Thủ Nhàn ở huyện Võ Tiến nói rằng: Cái cổ của ông đau cứng không còn có thể quay đi quay lại được, thế mà tôi dùng bài này mấy hôm là bớt. Nếu như phải là chứng lở nát thối tha thì dùng gốc cây Kinh giới một đoạn ờ dưới gốc chẻ nhỏ bỏ vào nồi nước nấu sôi kỹ để còn hơi ấm mà rứa, một chốc rồi xem chỗ lở nát thối tha có chỗ nào tía đen thì dùng châm mà khẽ khêu cho nó chảy máu độc ra, rồi lại rửa ba bốn lần nửa, lại dùng chướng não, hùng hoàng hai vị băng nhau, làm ra bột thật nhỏ, hòa với dầu vừng lấy lông gà mà phết vào chỗ chảy nước, ngày hôm sau lại rửa rồi lại phết thuốc bao giờ khỏi thì thôi.

Hoạt pháp cơ yếu phương

Một phương chữa chứng đinh độc sưng đau, hay là mọi thứ mụn độc.

Dùng một nắm kinh giới, với năm bát nước nấu kỹ, chỉ còn một bát, chia ra làm ba lần mà uống, nhưng nên đợi cho nó nguội lạnh rồi sẽ uống.

Dược tính luận phương

Một phương chưa chứng ghẻ lở.

Dùng Kinh giới làm ra bột, rồi lấy nước cốt tự nhiên của Sinh địa hoàng nâu thành cao, hòa với bột Kinh giới mà viên to băng hạt ngô, mỗi lần uống ba mươi viên, uống vói nước chè xanh hay là uống với rượu.

Phố tế phương

Một phương chữa người bị các mép ngón chân lở lang ướt át thối tha.

Dùng Kinh giới giã ra thật nhỏ mà rịt vào chỗ đau là khỏi.

Gián tiện phương

Một phương chứa người bị chứng khắp cả bắp chân lở lang.

Kinh giới đốt ra tro, giã hành lấy nước cốt hòa vào mà bôi.

Nhung trước hết phải dùng cam thảo nấu nước mà rửa chỗ đau, rồi lấy nước thuốc mà bôi.

Trích huyền phương

Một phương chửa tiểu nhi bị chứng phong hàn bất tỉnh nhân sự, phát ra phiền nhiệt mà có đờm.

Dùng Kinh giới tuệ nửa lạng, bồi khô làm ra bột, Xạ hương một chữ, hòa đều vào, mỗi lần uống nửa đồng cân, uống với nước trà, bài này người lớn trúng phong dùng cũng tốt nhưng phải uống nhiều lên.

Phố té phương

Một phương chữa được mọi chứng ở đầu mắt, nhất thiết mọi chứng đau mắt, vì lao huyết hay là chứng phong khi nhức đầu chóng mặt, quay cuồng.

Kinh giới tuệ làm ra bột, mỗi lần uống với rượu ba đồng cân.

Long thụ luận phương

Một phương chửa chứng lung bế không đi giải được, ở bụng dưới đau gồ lại, thì không cần phải hỏi gì là mói hay đã lâu.

Kinh giới Đại hoàng, hai thư bằng nhau, đều làm ra bột, mỗi lần uống 3 đồng cân, uống với nước nóng.

Nếu là tiểu tiện không thông, thì Đại hoàng giảm bớt đi một nửa.

Nếu đại tiện không thông thi Kinh giói bớt đi một nửa gọi là bài đảo hoàn tặn.

Phố tế phương

Trường hợp phái kiêng Kinh giới:

Phàm nhửng người mà không có dấu gì là ngoại cảm phong hàn thấp khi thì không nên uống Kinh giới.

Tính nó rất ky lửa, và tương phản với các thứ cá cua đồng, cua bể, cá nóc thịt lửa.

Theo:”Dược tính chỉ nam”.