VỌNG SẮC TRẠCH
A- NGUYÊN VĂN :
Phù tinh minh(1)ngũ sắc giả, khí chi hoa dã. Xích dục như bạch quả chu(2), bất dục nhưgiả(3); Bạch dục như nga vũ, bất dục như diêm; Thanh dục như thương bích chi trạch, bất dục như lam; Hoàng dục như la quả hùng hoàng, bất dục như hoàng thổ; Hắc dục như trùng tất sắc, bất dục như địa thương’4’. Ngũ sắc tinh vi tượng kiến hĩ’5’, kỳ thọ bất cửu dã. Phù tinh minh giả, sở dĩ thị vạn vật, biệt bạch hắc, thẩm đoản trường, dĩ trường vi đoản, dĩ bạch vi hắc, như thị tắc tinh suy hĩ.
(Tô’ vấn : Mạch yếu tinh vi luận)
C- DỊCH NGHĨA NGUYÊN VĂN :
Thần khí nhìn thây ở mắt, ngũ sắc lộ rõ ở mặt, đâ’y là tinh khí của ngũ tạng biểu hiện ở bên ngoài.
Màu đỏ phải như chu sa bọc trong lụa, nhuận hồng mà không đỏ đậm tím tái như màu giả thạch không chút tươi nhuận; Màu trắng phải như lông ngỗng trẵng mà trơn láng, chứ không được trắng nhợt nhạt như màu muối; Màu xanh phải trong xanh như ngọc bích, chứ không được xanh xao tối sạm như màu lam; Màu vàng phải như hùng hoàng được bọc the trắng vàng mà tươi nhuận, chứ không được vàng sạm, khô cằn như màu đất sét; Màu đen phải đen huyền như màu nước sơn, chứ không được đen tối sạm như khói.
Nếu như màu sắc chân khí của ngũ tạng đều bộc lộ ra ngoài, đó là hiện tượng chân khí đã thoát, mạng sống của bệnh nhân ắt không thọ được bao lâu nữa.
Chức năng của mắt là để quan sát mọi vật xung quanh, phân biệt trắng đen, thâm định ngắn dài, nếu như người bệnh nào nhìn vật lấy ngắn làm dài, đảo lộn trắng đen, đây là hiện tượng tinh khí của họ đã suy kiệt rồi.
D- CHÚ THÍCH :
(1) Tinh minh : Có bốn nghĩa :
a- Tên huyệt ở khóe mắt.
b- Màu sắc tinh khí của ngũ tạng biểu lộ bên ngoài.
c- Biểu hiện của thần khí.
d- Chỉ mắt.
Tinh minh ở đây chỉ thần khí của người.
(2) Bạch quả chu: Bạch là lụa, chu là chu sa, quả là bọc lây. Ý nói màu trắng ửng hồng nhưng không lộ ra ngoài như lụa bọc chu sa vậy.
(3) Giả Màu giả thạch đỏ tía.
(4) Địa thương Mô tả màu xanh đen, tối sạm như bụi.
(5) Ngũ sắc tinh vi tượng kiến hĩ: Chỉ màu sắc chân khí ngũ tạng bộc lộ ra ngoài, đấy là dâu hiệu tiên lượng xâu. Ngô Côn chú:“Khí chân nguyên tinh vi hóa thành tướng sắc, lộ rõ cả bên ngoài không còn che dấu giữ lại bên trong nữa, đó là chân khí đã thoát, nên không thọ được lâu nữa”.
