XÍCH ĐỚI HẠ
BỆNH NGUYÊN.
1/ Can-toả bốc.- Đới-mạch thông với Thận. Thận-khi thông với Can. Đàn-bà lo nghĩ quá, thương Tỳ, lại uất-nộ làm Can bị đau.Thế là Can-lhỏa bốc lên, ở phía dưới Tỳ bị khắc, Tỳ không vậ n-hóa được đề đến nỗi khí Thấp nhiệt bị hãm ở phần đời-mạch. Can không tàng được khuyết, nên thấp nhiệt thấm hẳn vào đới-mạch. Cho nên thường chảy ra đỏ tựa huyết mà không phải huyết, lại dai mãi không sạch, đó là bệnh xícli-đới hạ Vậy.
2/ Tâm-hỏa thỉnh thoảng bốc lên. – Tâm-hỏa thường thường bốc lên, đề lâu âm-huyết hư-dần,trung. khí thương-tổn, rồi ra chất đỏ tức là xích đới hạ.
3/ Huyết nhiệt quá.-Huyết bị nhiệt quá,bắt-buộc . phải vọng-hành thấm vào đới mạch, lẫn với chất đặc chảy ra thành chất sắc đỏ, tức Xích-đới hạ.
BỆNH-TRANG
1/ Bệnh do Can-hỏa bốc, thì thấy ra chất đỏ như huyết lầy-nhầy lai-dai mãi, đêm không ngủ được, gân cốt nhức mỏi, thường thấy hỏa bốc lên đầu lên mặt.
2/ Bệnh do Tim-hỏa bốc mà sinh ra, thì thấy trong lòng bực dọc khó chịu, lưỡi đỏ hồng, đêm ngủ không yên.
3/ Bệnh do huyết nhiệt quá mà thành, thì thấy xich-đời-hạ ra đặc quánh vần-đục khác thường.
BIẾN CHỨNG
Bệnh do can-hỏa hoặc tâm-hỏa bốc lên nếu để làu ngày thì xich-đới-hạ càng ra nhiều, tổn thương đến đới-mạch, khiến bệnh-nhân lưng đau như sáp gẫy, tinh-thần bải-hoải, đêm ngủ không yên. Lúc này nhiệt đã theo xich-đới ra rồi, chỉ nên bỏ thôi, không nên cắt thuốc giáng hay tả hỏa nữa.
PHÉP CHỮA
1:/ Bệnh do Can-kinh-hỏa bốc, đêm không ngủ được, gân cốt mỏi-mệt, thường thấy hỏa bốc choáng váng, nên cho dùng thuốc ” Thanh Can chỉ lâm thang ” (8)
2/ Bệnh do tâm-hỏa thường bốc lên mà ra, trong lòng nóng nảy bực-dọc khó chịu, đêm ngủ không yên, nên dùng bài “Liên nhục thang ” (9)
3./ Bệnh do huyết nhiệt quá mà thấy ra chất đỏ đục và đặc quá, thì nên dùng « Cầm liền thanh nhiệt thang » (10).
- Bệnh do Can-hỏa hoặc Tâm-hỏa bốc mà thành, đề là thương đến Đới-mạch, lưng đau như gẫy tinh thần bải-hoải, đêm ngủ không yên. Nhiệt đã theo xích-đời-hạ ra hết rồi, nên bỏ hỏa, cho dùng bài “Gia bị Giao Ngải thang ” (11).
ĐIỀU DƯỠNG
- Kiêng lo nghĩ, giận dữ, nóng nảy.
- Kiêng ăn thịt gà, ngan, dẻ, các thức tanh, các thức ăn nóng như: hồ – tiêu, sào, nướng.
3) Bệnh khỏi rồi, nếu thấy Tâm-khí chưa đủ đêm ngủ không yên, thi hàng ngày nên dùng cho hạt sen. Tâm khí sẽ được kiện vượng, tinh-thin thư-thải sức khỏe trở lại như xưa.
Theo”Đông Y thực hành phụ khoa” của Lê Cường ( 1952)