ĐÔNG Y ĐIỀU TRỊ BỆNH DẠ DÀY:
BỆNH ÁN
Bệnh nhân: Nguyễn Văn K… 40 tuổi
Nghề nghiệp: Cán bộ Chỗ ở: Ngân hàng Thanh Hoá
Vào điều trị: 15 – 8 – 1969: Ra viên: 20 – 10 – 1969
Nơi chuyển đến: Bệnh viện tỉnh.
– Tây y: Viêm dạ dày, tá tràng nghi loét.
– Đông y: Vị quá nóng (thể can khí phạm vị)
– Bệnh sử: Kháng chiến chống Pháp bị đau bụng hai lần dữ dội, điều trị khỏi. Năm 1958 đau lại điều trị bằng tân dược, lúc đau, lúc đỡ. Hàng năm thường bị đau 3 – 4 lần, có lần đi ra máu thâm, thỉnh thoảng đi ra bọt nhầy. Cách đây 1 năm đau luôn, khi đau phải uống thuốc mới đỡ.
Hiện tại: Tinh thần không phấn chấn, da xanh, khô, người gầy, rêu lưỡi hơi vàng mỏng, tiếng nói yếu, hơi thở hôi. Đau vùng thượng vị, tức ngực, ợ chua, hai bên hông sườn tức, thường đau về buổi chiều nhiều hơn. Bụng nóng cồn cào, chậm tiêu, phải ăn cháo. Nếu ợ hơi hoặc trung tiện thì giảm đau, đỡ đầy dễ chịu, đại tiện táo, tiểu tiện vàng, đau đầu, chóng mặt, khó ngủ. . .
– Thiết: Ấn nặng tay vào bụng đau nhói. Mạch: Trầm huyền hoãn.
– Phân tích bệnh: Can khí thượng nghịch thì ngực đầy trướng, ợ hơi, hoành nghịch thì hai bên sườn đầy tức, vì sườn là đường kinh của can.
Đởm sách nói: “Trọng án đắc chi tiện thị khi có nghĩa là ấn tay nặng vào mới thấy là bệnh ơ khí; đây thấy mạch trầm ấn tay vào căng thì rõ là bệnh khí trướng, huyền là mạch gan, hoãn mạch tỳ (thuộc thể can khí phạm vị). Đau lâu làm cho can khí uất hoá nhiệt, tiết ra nhiều nước chua, bụng nóng cồn cào. Ợ hơi hay trung tiện nhiều là hiện tượng can khí đã được sở tiết nên thấy đỡ đầy, giảm đau, hơi thở ra hôi là trong dạ dày bị nóng, dạ dày nóng nên đại trường khô. Do đó đại tiện táo, vì dạ dày với đại tràng có liên quan về tiêu hoá. Đau đầu khó ngủ là vị khí không điều hoà, ăn ít thì huyết không sinh được, nên có hiện tượng chóng mặt (thiếu máu).
Phép chữa bổ tỳ vị bình can khí .
Công thức bài thuốc:
Y dĩ 12gam
Chỉ xác 8 gam
Bán hạ 12 gam
Gừng tươi 4 lát
Hương phụ 12 gam
Xuyên quy 12 gam
Bổ sâm. 16 gam
Mộc hương 4 gam
Trần bì 12 gam
Hậu phác 12 gam
Cam thảo 4 gam
Chi tử 12 gam
– Tác dụng: Sâm, thảo bổ tỳ trợ lực. Bán hạ, gừng giáng khí trừ nôn. Trần bì, hương phụ trợ vị khí ăn ngon cơm. Mộc hương, hậu phác trừ trứng khí giảm đau. Chỉ xác lợ đờm, nhuận táo. Chi tử, hương phụ bình can thanh nhiệt.
Uống 4 thang.
22.8 khám lại: Người đỡ mệt, bụng đói muốn ăn, ngực sườn đỡ đau, hết ợ chua, đại tiểu tiện tốt, mạch trầm hoãn. Cho uống tiếp 8 thang như trên.
- 9 khám lại: Người tỉnh táo, ăn được cơm, đỡ mệt. Cho uống viên khôi dạ dày, mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 15 gam.
25 – 9 khám lại: Ăn ngủ tốt, thể lực tăng, đau giảm, bệnh ổn định. Xuất viện, cho uống tiếp viên khôi dạ dày 100 gam.
Theo:”Y học cổ truyền tập nghiệm lâm sàng” của Nguyễn Văn Toàn.
