Sự hiểu biết các quá trình phát triển của con người là một bộ phận cực kỳ quan trọng trong việc thực hiện vai trò của người thầy thuốc gia đình trong sự chăm sóc sức khoẻ liên tục qua các giai đoạn của đời sống con người. Bệnh nhân thường đến với thầy thuốc với lời than phiền về những biểu hiện bề ngoài có liên quan đến y học nhưng thực chất của vấn đề lại liên quan đến sự điều chỉnh của chính bản thân họ hoặc sự đáp ứng của những người trong gia đình đối với sự điều chỉnh đó. Khi tình trạng bệnh tật xảy ra ở một thành viên trong gia đình thì nó sẽ lập tức có một vài ảnh hưởng tới các thành viên khác trong gia đình ấy. Ảnh hưởng sẽ mạnh mẽ hơn khi bệnh xảy ra có liên quan tới tâm trạng căng thẳng chung của gia đình như sinh con đầu lòng hoặc một cậu ấm “giở chứng”. Bác sĩ gia đình cần hỗ trợ đắc lực trong việc đưa ra “sự hướng dẫn phòng ngừa” đảm bảo tính chuẩn mực trong các tình huống như vậy hoặc giúp đỡ các trường hợp điều chỉnh khó khăn. Chương này nói về các đặc điểm của sự phát triển trong mỗi giai đoạn của cuộc đời và ảnh hưởng của chúng trong việc chăm sóc người bệnh. Ngoài ra, vì kinh nghiệm rút ra ở những người cao tuổi khi ý nghĩa các vấn đề về y học rõ nét hơn cần đặc biệt lưu ý đến ảnh hưởng của bệnh tật ở giai đoạn này trong quá trình phát triển của con người.
Các lý do để hiểu biết quá trình phát triển của con người
Khám phá bản chất thật của than phiền Cung cấp sự hướng dẫn phòng ngừa An ủi gia đình
Hỗ trợ khi sự chuyển biến khó khăn
Có sự khác biệt lớn trong sự phát triển của mỗi con người, song trong quần thể nhiều người vẫn có những nét tương đồng. Quan niệm cho rằng sự “phát triển” sẽ ngừng lại sau tuổi thanh niên vẫn còn là một điều bí ẩn. Mỗi giai đoạn từ thuở ấu thơ đến cuối cuộc đời gắn liền với các tiêu chí phát triển có tính đặc trưng. Sự hoàn thành tốt các tiêu chí đó giúp con người duy trì cuộc sống và sẵn sàng đối mặt với những thử thách của giai đoạn tiếp theo. Những khó khăn gặp phải trong việc thực hiện các tiêu chí phát triển có khả năng làm tăng nguy cơ rối loạn tâm lý- xã hội và có thể dẫn đến các vấn đề về y học. Từ hiểu biết các vấn đề xuất hiện ở bệnh nhân, trong bối cảnh của quá trình phát triển, đã giúp cho người bác sĩ gia đình cung cấp sự chăm sóc toàn diện hơn.
Các giai đoạn của cuộc đời
Mặt khác, khái niệm về sự phát triển tuyến tính của “các giai đoạn” có thể là một khái niệm kỳ lạ ở các nước phương Tây. Điều này có thể đặc biệt đúng khi nhìn nhận các thành tố khác nhau của cuộc sống gia đình và sự phát triển của từng con người. Một số tác giả cho rằng sự hình thành khái niệm của quá trình này như cái vòng xoắn ốc: tuyến tính trong phát triển nhưng lại là vòng tròn trong hệ quả (1). Có thể rất chính xác khi Seiden đã đưa ra định nghĩa gây ấn tượng: cuộc sống như một chiếc bánh qui xoắn để minh hoạ sự phức tạp hàm chứa trong khi cố gắng phân tích các khái niệm này (2).
Sự phát triển của con người thường diễn biến trong bối cảnh của “gia đình”. Đôi khi người bác sĩ gia đình thường nhìn nhận gia đình như là một đơn vị chăm sóc. Nhưng cần nhớ rằng hiện nay loại gia đình hạt nhân truyền thông còn tồn tại rất ít. Có nhiều loại hình gia đình khác không phải truyền thông hiện đang tồn tại như: gia đình mở rộng, gia đình chỉ có cha hoặc chỉ có mẹ, gia đình đồng giới nam, gia đình đồng giới nữ, gia đình tạo dựng và các loại hình gia đình khác. Vì có rất ít các công trình nghiên cứu về ảnh hưởng của các loại hình gia đình đến sự trưởng thành và phát triển của từng cá thể trong gia đình nên bác sĩ gia đình phải linh hoạt và cởi mở khi gặp các trường hợp đa dạng trong thực hành.
Các loại hình gia đình
Gia đình hạt nhân truyền thống
Gia đình nhiều thế hệ sống chung một nhà
Gia đình chỉ có cha hoặc chỉ có mẹ
Gia đình đồng giới nam
Gia đình đồng giới nữ
Gia đình tạo dựng
