Các Thuốc Chống Động Kinh Mới
Sự ra đời của các thuốc mới như vigabatrin, lamotrigine, topiramate, oxcarbazepine, tiagabine, gabapentin, felbamate… đã cho pháp người ta có nhiều chọn lựa hơn trong điều trị động kinh. Việc điều trị ngày càng trở nên hợp lý với thuốc đặc hiệu cho các hội chứng động kinh. Các thuốc mới có các ưu điểm là có đặc tính dược động học tốt, ít hay không tương tác với các thuốc khác, dung nhận tốt hơn (nhất là về nhận thức). Vài thuốc có phổ tác dụng rộng (lamotrigine, topiramate), nhưng không phải là những thuốc đầu tay được lựa chọn. Các thuốc mới này còn cần được đánh giá rộng rãi hơn để xác định rõ hơn liều lượng, nguy cơ, dung nhận về lâu dài, các chỉ định ở trẻ em.
Bảng 4. đặc điểm sử dụng của các thuốc chống động kinh mới
Phổ tác dụng |
Chỉ định |
Tác dụng phụ |
Thận trọng |
|
Vigabatrin |
Động kinh cục bộ (cơn cục bộ và toàn thể hóa thứ phát) |
được thêm vào ngay khi đơn trị liệu thất bại với các thuốc quy ước HC West |
Tăng cân |
Cẩn thận ở Bn có tiền sử bị tâm thần . |
Lamotrigine |
Động kinh cục bộ (cơn cục bộ và toàn thể hóa thứ phát) Động kinh toàn thể |
– được thêm vào ngay khi đơn trị liệu thất bại với các thuốc quy ước |
Phát ban ngoài da |
Dùng liều thấp khi phối hợp với Valproate |
Topiramate |
Động kinh cục bộ (cơn cục bộ và toàn thể hóa thứ phát) Động kinh toàn thể |
Điều trị thêm vào (adjunctive therapy) HC Lennox- Gastaut |
Cẩn thận ở Bn có tiền sử bị tâm thần và sỏi thận |
|
Oxcarbazepine |
Động kinh cục bộ (cơn cục bộ và toàn thể hóa thứ phát) |
Điều trị thêm vào (adjunctive therapy) Đơn trị như thuốc đầu tay? |
Dị ứng da Giảm Na máu |
Dung nhận tốt hơn carbamazepine |
Tiagabine |
Động kinh cục bộ (cơn cục bộ và toàn thể hóa thứ |
Điều trị thêm vào (adjunctive |
Cẩn thận ở Bn có rối loạn hành vi nặng, lo lắng |
|
phát) |
therapy) |
hay trầm cảm |
||
Gabapentine |
Động kinh cục bộ (cơn cục bộ và toàn thể hóa thứ phát) |
– được thêm vào ngay khi đơn trị liệu thất bại với các thuốc quy ước |
Cẩn thận ở Bn có nhiều loại cơn bao gồm cơn vắng ý thức. |
|
Felbamate |
Động kinh cục bộ (cơn cục bộ và toàn thể hóa thứ phát) Động kinh toàn thể triệu chứng |
HC Lennox-Gastaut |
Nhức đầu, giảm cân, suy tủy, suy gan |
Chỉ dùng ở BV. Phải theo dõi sát huyết đồ và chức năng gan. |
Các thuốc chống động kinh mới có thể được sử dụng đơn trị? Câu trả lời là có. Ngược lại, chúng không thể được sử dụng như thuốc đầu tay, trừ trường hợp ngoại lệ. Thường được chỉ định trong điều trị các động kinh khó kiểm soát bằng cách thêm vào với các thuốc kháng động kinh thông thường (add-on therapy) và trong trường hợp hiệu quả, có thể được duy trì đơn trị. Chỉ trong vài dạng động kinh, việc sử dụng đơn trị một trong các thuốc mới này được đặt ra ngay từ đầu. Ví dụ: Vigabatrin trong hội chứng West. Những dữ kiện đơn trị sử dụng 1 vài thuốc mới như thuốc đầu tay đã cho thấy hiệu quả tương đương với các thuốc quy ước nhưng với dung nhận tốt hơn.
Khái niệm về đa trị liệu hợp lý (rational polytherapy).Một vài phối hợp điều trị với các thuốc chống động kinh mới có tác động đặc hiệu chứng tỏ tính hiệu quả hơn hẳn nhờ tác dụng hiệp đồng đăïc biệt trên hội chứng động kinh nào đó. Ví dụ: Phối hợp valproate-lamotrigine trong động kinh giật cơ-mất trương lực, hội chứng Lennox-Gastaut; Stiripentol phối hợp với valproate và clobazam trong động kinh giật cơ nặng ở trẻ nhũ nhi.
CÁC PHƯƠNG PHÁP TRỊ LIỆU KHÁC
Chế độ ăn sinh ceton (Ketogenic diet) được sử dụng từ lâu và hiện nay đang được nghiên cứu sử dụng trong các động kinh đề kháng thuốc.
Kích thích thần kinh phế vị được chỉ định trong các động kinh kháng thuốc, có thể được đề nghị ở trẻ dưới 3 tuổi khi không thể phẫu thuật. Nói chung, chỉ định còn phải được xác định. 9
Phẫu thuật được xét đến khi động kinh không được kiểm soát bằng điều trị nội (<20% các động kinh kháng thuốc ở trẻ em, đa số là các động kinh cục bộ do thương tổn).
Điều trị phẫu thuật tận gốc gồm có hai phương thức là cắt bỏ ổ tổn thương, phẫu thuật hemispherotomy để tách rời liên hệ với vùng sinh động kinh. Để gián đoạn mối liên hệ của ổ động kinh với các vùng khác của não bộ phậu thuật cắt thể chai (callosotomy) được sử dụng trong các động kinh đa ổ hay toàn thể với các cơn thường xuyên gây té ngã. Phẫu thuật transsection sous-pial cũng là một phương pháp khác được áp dụng tại các vùng chức năng