Ba Đậu: Tác dụng và độc tính

巴豆

Tên dùng trong đơn thuốc:

Ba đậu, Ba đậu sương, Ba sương.

Phần cho vào thuốc:

Hạt (nhân).

Bào chế:

Bóc bỏ vỏ ngoài lấy nhân ra, lấy giấy bàn (hoặc giấy mới) gói kín lại, nghiền nát cho dầu ngấm hết ra giấy còn lại gọi là Ba đậu sương.

Tính vị quy kinh:

VỊ cay, tính ôn. Vào hai kinh vị, đại tràng.

Công dụng:

Tả các tích tụ thuộc chứng hàn trục đàm thủy.

Chủ trị:

– Chữa vùng ngực bụng đầy trướng đau dữ dội, và chứng hàn tích tụ lâu ngày trong bụng (trầm hàn cố lãnh) gây bệnh.

– Công phá đồ ăn uống đờm lưu tích lại và vùng bụng trên trướng nước (đai phúc thủy thũng).

ứng dụng và phân biệt:

Thuốc tả hạ có phân biệt hạ từ từ (hoãn hạ), hạ mạnh nhanh ttuấn hạ), trong tuấn hạ lại chia ra hàn hạ nhiệt hạ. Đại hoàng tính hàn là thuốc hàn hạ nên dùng vào chứng đại tiện nhiệt kết. Ba đậu tính nhiệt là thuốc nhiệt hạ, nên dùng vào chứng đại tiện hàn kết Hạ mạnh nhanh tuy giống nhau nhưng khác nhau về hàn nhiệt.

Kiêng kỵ:

Nếu không phải hàn kết thuộc cấp chứng, không được sử dụng tùy tiện. Chứng bí đại tiện thuộc nhiệt tính, đàn bà co’ mang và người hư nhược đều cấm dùng.

Liều lượng:

Ba phân đến tám phân.

Bài thuốc ví dụ:

Bài Bị cấp hoàn (Thiên kim phương) chữa vùng tâm phúc trướng đầy bỗng đau như dùi đâm, thở gấp, cắn răng chết đột ngột.

Tham khảo:

Ba đậu được nóng thì tả hạ, gặp lạnh thi Ba đậu (bỏ vò, tầm, màng, dầu nghiền như mỡ). Can khvơng (ngâm sống bỏ vò), Xuyên đại hoàng. Trước hết tán nhỏ Đại áoàng, Can khương, trộn với Ba dậu sương, cùng giã nghìn chày, rồi luyện với mật làm viên to như hạt: đậu đựng vào lọ kín, chở đê’ hả hơi, uống vởi nưóc ấm hoặc nước nóng thôi. Nếu như sau khi uống mà đi tà nhiều, thì có thể uống nước nguội lạnh để giải.