Mạch và chứng của bài Tiểu kiến trung thang
Điều 102. Bệnh thương hàn Mạch dương sác, mạch âm huyền, sẽ có chứng trạng bụng đau thắt, trước cho uống Tiểu kiến trung thang, nếu không khỏi thì dừng Tiểu sài hổ thang làm chủ.
Tóm tắt:
Bệnh thiếu dương thuộc lý hư hàn; cách chữa là trước bổ, sau hoà
Thích nghĩa:
Bệnh thương hàn mạch dương sác là chủ khí huyết hư, mạch âm huyền là chủ bệnh ở thiếu dương. Đấy là bệnh thiếu dương kiêm lý chứng hư hàn, dương khí của tỳ vị không thể lưu thông được cho nên trong bụng đau thắt, cho uống Tiểu kiến trung thang để điều hoà khí huyết, xây dựng trung khí, cắt cơn đau. Uông xong hết đau bụng mà chứng thiếu dương không khỏi thì cho uông Tiểu sài hồ thang lần nữa để hoà,giải chứng thiếu dương.
Tiểu kiến trung thang：
Quế chi 3 lạng (bỏ vỏ)
Chích thảo 2 lạng
Đại táo 12 quả (xé)
Thược dược 6 lạng
Sinh khương 3 lạng (thái mỏng)
Mạch nha 1 thăng
Sáu vị trên dùng 7 thăng nước, sắc lấy 3 thăng, lọc bỏ bả, uống ấm 1 thăng, ngày uống 3 lần. Người vốn có bệnh nôn thì không thể dùng thang Tiểu kiến trung vì nó ngọt.
Ý nghĩa phương thuốc:
Phương này là thuốc ôn dưỡng trung khí tuy thuộc thang Quế chi gia vị mà không phải là phương giải biểu. Trọng dụng mạch nha ngọt, ấm để bổ trung, bội dụng; thược dược đắng để bình ích âm. Thuốc ngọt ấm, cay đắng hợp lại mà dùng có thể điều hoà khí huyết, bình bổ âm dương. Ý nghĩa ở chỗ xây dựng trung tiêu cho nên gọi là Tiểu kiến trung thang.
