Thái dương nhầm cho hạ sẽ biến thành chứng kết hung

Điều 143. Bệnh thái dương 2-3 ngày, không thể nằm được, chỉ muốn dậy, dưới tâm tất có kết, mạch vi nhược, đấy vốn có hàn phân, lại cho hạ. Nếu hết đi ngoài tất có chứng kết hung, chưa hết đi ngoài thì kết hung chưa hết, 4 ngày sau lại hạ đấy là “Ghé nhiệt lợi vậy”.

Tóm tắt:

Thái dương nhầm cho hạ sẽ biến thành chứng kết hung hoặc chứng ghé nhiệt lợi.

Thích nghĩa:

Bệnh thái dương 2-3 ngày là tà còn ở biểu, đồng thời lại thấy chứng không nằm được, chi muốn dậy, tất nhiên là dưới tâm có tà kết tụ. Nếu tà kết ò phần lý, mạch trầm thực hoặc mạch trầm vi nhược, biết người vốn có chứng hàn ẩm tích ở dưới tâm chính là vi tà làm cách trở, khi chữa nên giải biểu kiêm ôn hoá đờm ẩm là thuộc phương pháp chính trị. Thầy thuốc thấy vùng vị quản có kết tụ lại nên thành chứng kết hung, cho nên nói: “Hết đi ngoài tất có chứng kết hung”.

Nếu thầy thuốc thấy đi ngoài chưa hết mà dưới tâm rắn đầy cho là tà chưa lui hết, lại dùng phép hạ thì phần dương cùa tỳ vị tổn thương, ngoại nhiệt hợp vói lý hàn, nên tạo thành chứng lý hư ghé nhiệt lợi.

Chứng này tuy chưa đề ra phương pháp điều trị, nhưng cũng đồng nghĩa với chứng của bài Quế chi nhân sâm thang, có thể tham khảo lẫn nhau.