Mạch và chứng của chứng kết Hung

Điều 132. Hỏi: bệnh có chứng kết hung, có chứng tạng kết, chứng trạng như thế nào? ăn vào thì đau, mạch thốn thấy phù, mạch quan thấy trầm, gọi là kết hung.

Thế nào là tạng kết?

Đáp:

Tương tự như kết hung, ăn như thường, thỉnh thoảng đi ỉa lỏng, mạch thốn thấy phù, mạch quan thấy tiểu, tế, trầm, khẩn, gọi là tạng kết. Trên lưỡi có rêu trắng mà trơn là khó chữa.

Tóm tắt:

Biện chứng và chứng chủ yếu của chứng kết hung và chứng tạng kết.

Thích nghĩa:

Điều này tự đặt ra cách hỏi đáp để biện mạch và chứng của kết hung với chứng tạng kết. Tạng kết với kết hung tuy đểu có hình cứng rắn, đầy, tương tự với nhau, nhưng có phân biệt về dương âm, hàn nhiệt. Kết hung là chất nước cùng nhiệt tà kết đọng ở vùng ngực, thuộc dương, thuộc thực, cho nên ấn vào thấy đau. Mạch thốn là biểu hiện cho vùng trên, mạch thôn thấy phù là thấy tà ở vùng trên ngực.

Mạch quan là biểu hiện cho vùng giữa, mạch quan thấy trầm là chủ về nước kết đọng ở trung tiêu, chỗ dưới tâm chứng tạng kết là thuộc âm, thuộc hư tà kêt ở phần âm. Dạ dày không có thực tà, ăn uống như thường mà tỳ vị hư hàn không thể tiêu hoá cơm nước được, cho nên thỉnh thoảng đi ỉa lỏng. Mạch thôn phù là chủ về dương hư ở phần trên, tất phù mà vô lực.

Mạch quan tiểu, tế, trầm, khẩn, là chủ về hàn thực ở phẩn lý, tà kết ở nội tạng, cho nên gọi là “tạng kết”. Nếu thấy trên lưỡi có rêu trắng mà trơn là phần dương ở giữa suy bại, hư hàn càng nhiều, chính khí hư, tà khí thực, công hay bổ đều khó cả, cho nên nói “khó chữa”.