Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là tình trạng nhân nhầy bên trong đĩa đệm (phần đệm giữa hai đốt sống) bị thoát ra khỏi vị trí bình thường, chèn ép vào rễ thần kinh hoặc tủy sống.
Điều này gây ra đau lưng, tê bì, yếu cơ và thậm chí hạn chế vận động vùng thắt lưng và chân.
Bệnh thường gặp ở lứa tuổi lao động (30–60 tuổi), đặc biệt là những người phải ngồi lâu, mang vác nặng hoặc sai tư thế trong thời gian dài.
Mỗi đĩa đệm gồm 3 phần:
-Nhân nhầy (nucleus pulposus): Chất dạng gel ở trung tâm giúp hấp thụ lực.
-Vòng sợi (annulus fibrosus): Lớp bao quanh nhân nhầy, giữ đĩa đệm ở vị trí cố định.
-Mâm sụn: Phần tiếp giáp giữa đĩa đệm và thân đốt sống.
-Khi vòng sợi bị rách hoặc suy yếu, nhân nhầy sẽ thoát ra ngoài, chèn ép lên dây thần kinh ở cột sống thắt lưng → gây đau, tê và co cứng cơ.
Một số nguyên nhân phổ biến gồm:
-Làm việc nặng, mang vác sai tư thế.
-Ngồi lâu, ít vận động, đặc biệt là dân văn phòng.
-Thoái hóa cột sống do tuổi tác.
-Chấn thương vùng lưng hoặc tai nạn.
-Thừa cân, béo phì gây áp lực lên cột sống.
-Yếu tố di truyền hoặc bẩm sinh bất thường đĩa đệm.
Người bệnh thường có các dấu hiệu sau:
– Đau nhức vùng thắt lưng, nhất là khi cúi, xoay người hoặc đứng lâu.
-Đau lan xuống mông, chân (đau thần kinh tọa).
-Cảm giác tê bì, châm chích hoặc yếu cơ ở chân.
-Khó cúi, duỗi hoặc xoay người.
– Nặng hơn có thể mất cảm giác vùng hông, rối loạn đại tiểu tiện (dấu hiệu chèn ép nặng).
Bác sĩ sẽ dựa vào:
– Khai thác triệu chứng lâm sàng.
-Chụp MRI hoặc CT-scan để xác định vị trí, mức độ thoát vị.
-Chụp X-quang để loại trừ nguyên nhân khác như trượt đốt sống, gãy xương.
Tùy mức độ bệnh, có thể áp dụng:
-
Điều trị bảo tồn (không phẫu thuật)
-Nghỉ ngơi, hạn chế vận động mạnh.
-Vật lý trị liệu, kéo giãn cột sống, xoa bóp, châm cứu.
-Thuốc giảm đau, giãn cơ, kháng viêm.
* Điều trị bằng Đông y:
Sử dụng châm cứu, xoa bóp bấm huyệt, bài thuốc hoạt huyết thư cân, giúp giảm đau, phục hồi thần kinh, ngăn tái phát.
-
Phẫu thuật
Áp dụng khi:
* Thoát vị nặng, chèn ép tủy sống.
* Điều trị bảo tồn không hiệu quả sau 6–12 tuần.
Các phương pháp gồm: mổ hở, mổ nội soi, cắt bỏ nhân nhầy, thay đĩa đệm nhân tạo.
-
Cách phòng ngừa thoát vị đĩa đệm thắt lưng
* Giữ tư thế đúng khi ngồi, đứng, mang vác.
* Tập thể dục đều đặn: yoga, bơi lội, đi bộ, kéo giãn cột sống.
* Kiểm soát cân nặng.
* Tránh ngồi quá lâu, nên đứng dậy vận động sau mỗi 30–60 phút.
* Khám định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề về cột sống.
-
Kết luận
Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là bệnh lý xương khớp phổ biến, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống và khả năng vận động.
Phát hiện sớm, điều trị đúng hướng – đặc biệt kết hợp giữa Tây y và Đông y – sẽ giúp giảm đau, phục hồi vận động và ngăn tái phát lâu dài.