Mạch và chứng của bài Quế chi Phụ tử thang
Điều 179. Thương hàn 8-9 ngày, phọng thấp va chạm nhau, mình mẩy đau phiền không thể tự trở trăn được, không nôn, không khát, mạch phù hư mà sác, dùng Quế chi phụ tử thang làm chủ. Nếu người bệnh đại tiện rắn, tiểu tiện lợi thì khử quế gia Truật thang làm chủ.
Tóm tắt:
Biện về chứng trạng và cách chữa trường hợp phong thấp va chạm nhau.
Thích nghĩa:
Tỳ mất sự kiện vận cho nén gia bạch truật để kiện tỳ táo thấp làm cho tỳ khí được kiện vận mà tân dịch tự trở về trong trường vị. Khử quế là để tránh tình trạng tâii dịch bị tổn hại lần nữa, cho nên dùng Quế chi khử quế gia bạch truật thang để chữa.
Đoạn trưốc là phong thấp va chạm nhau, đoạn sau là phong lui mà thâp còn. Nói chung bệnh thấp thì đại tiện phần nhiều nhào mà tiểu tiện không lợi kiêm thấy mình mẩy đau phiền, không trỏ trăn được là lý do tỳ bị khôn mà cơ ngực bị thấp trệ, khác với chứng thấp tà đơn thuần ở lý.
Quế chi phụ tử thang
Quế chi 4 lạng (bóc vỏ)
Phụ tử 3 củ
Sinh khương 3 lạng
Đại táo 12 quả (xẻ ra)
Chích thảo 2 lạng
Năm vị trên dùng 6 thảng nước, sắc lấy 2 thảng, lọc bỏ bã, chia uống 3 lần.
Khử quế chi gia bach truât thang
Phụ tử 3 củ (nướng, bóc vỏ, xẻ ra)
Bạch truật 4 lạng
Sinh khương 3 lạng (thái mỏng)
Chích thảo 2 lạng
Đại táo 12 quả (xẻ ra)
Năm vị trên dùng 6 thăng nước, nấu lấy 2 thăng, lọc bỏ bã, chia uống 3 lần. Uống lần đầu thấy ngưòi như tê tê, chừng nửa ngày lại uống lần nữa, uông 3 lần đầu người thấy như choáng váng thì đừng sợ vì đó là do phụ tử, bạch truật chạy trong da, trục chưa hết thuỷ khí, cho nên gây ra thê. Theo phép gia quế 4 lạng, đâyvlà một phương hai pháp. Nếu đại tiện rắn, tiểu tiện lợi thì bỏ quế; thấy đại tiện không rắn tiểu tiện không lợi thì gia quê. Phụ tử 3 củ sợ có nhiểu chăng? Người hư yếu hoặc sản phụ thì nên uống ít.
Ý nghĩa phương thuốc:
Quế chi phụ tử thang tức là Quế chi khử thược dược gia phụ tử thang mà liều lượng khác nhau, chủ trị đều khác. Phương này dùng qụế chi để trừ phong ỏ phần biểu, phối hợp vối phụ tử cay nóng để ôn dương trừ thấp. Cam thảo, khương, táo để điều hoà trung tiều làm cho tà khí phong thấp sẽ đưa ra ngoài.
Khử qụế gia truật thang tức trong Quế chi phụ tử thang khử quế chi gia bạch truật. Chủ trị của nó đại khái giông nhau, duy chứng này do phong tà đã lui, không cần thông dương nữa cho nên khử quế, gia bạch truật chuyên chủ vào kiện lý, hành thấp.
Thương hàn kinh qua 8 > 9 ngày phong và thấp va Ghạm nhau, làm cho mình mảy đau phiền không tự trăn trỏ được. Không nôn, không khát là biết kliông phải chứng thiếu dương, dương minh； là bệnh không ở lý. Mạch phù hư là chủ phong, sáp là chủ thấp trệ, cho nên dùng Quế chi phụ tử thang làm chủ để ôn kinh trừ thấp. Nếu người ấy đại tiện rắn, tiểu tiện lợi là khí thái dương đã hoà mà khí thái âm bị thấp tà làm khốn.
