Tần dịch là gì?

Tân Dịch là gì?

Tân dịch là chỉ toàn bộ phần dịch thể và nước bình thường trong cơ thể, là một trong những vật chất chủ yếu duy trì hoạt động cụ thế sống. Nguồn gốc của tân dịch là do ăn uống, dính dưỡng thông qua sự vận hóa của tỳ, vị, sự điều tiết của phế, thân, bàng quang, tam tiêu… mà phân bố toàn thân và bài xuất ra ngoài cơ thể.

+ Người ta hay gọi tân và dịch hoặc gọi chung là tân dịch, nhưng mỗi loại đều có khu vục riêng khác nhau;

• Tân thường phân bố ở giữa da, cơ và tổ chức cơ quan có tác dụng nhuận trạch dinh dưỡng các cơ quan và tổ chức.
• Dịch thường phần bố ờ khớp xương, não tùy, ngũ quan, có lác dụng lưu thông và nhuận trạch.

• Ngoài ra; mồ hôi, dịch tụy, nước mắt, mũi, dịch vị, các tuyến nội tiết đều gọi là tân dịch.
• Tân dịch và khí huyết có quan hệ mật thiết với nhau, có thuyết cho rằng “tân huyết đồng nguyên” tân dịch hao tổn thường dẫn đến khí huyết hư nhược, nếu nôn nhiều, ỉa chảy, đại hãn (ra mồ hôi nhiều) sau đó tân dịch bị tiêu hao thường xuất hiện thờ nhanh, nhịp tim nhanh, mạch vi tế, tứ chi lạnh là triệu chứng của khí huyết hao tổn.
• Sau mất máu nhiều thường thấy miệng khai, tiểu ít đại tiện táo là triệu chứng tân dịch không đẩy đủ. Trên lâm sàng, mất máu, mất tán dịch thường di đôi với nhau. Từ lâu thương hàn luận đã sớm đề ra những bộnh nhân chảy máu thì không thể phát hãn mà phải dưỡng huyết để sinh tân, bảo vệ tân tức là bảo vệ huyết.

Tất cả dều chỉ tân dịch và khí huyết luôn có quan hệ mật thiết.

+ Bệnh lý của tân dịch thường do hai yếu tố: chủ yếu là hỏa nhiệt thương tân, thứ yếu là tân dịch hao tổn.

• Hỏa nhiệt thương tân phần nhiều do cảm phải lục dâm tà khí và tà khí hóa hỏa dẫn đến thương tân.

. Triệu chứng chung: sốt cao, tâm phiền, nói sảng, loạn ngôn, đại khát, đại hãn, đại tiện bí kít, môi khô, lưỡi khô mất gai, mạch hồng sác hoặc trầm sác.

Điều trị phải dùng thanh nhiệt tả hỏa hoặc pháp tà hạ để bào tổn tân dịch trong bệnh ôn nhiệt. Bảo tồn tân dịch là nguyên tắc trọng yếu.

. Tổn thương tân dịch cũng có thể do nhiệt ở tạng phủ quá thịnh có thể phát sốt, đại tiện táo, mắt đỏ, miệng khô mà khát, rêu lưỡi vàng khô, Lâm sàng cần phân biệt giữa hỏa nhiệt tổn thương tân dịch ở tạng phủ và trong bệnh ôn nhiệt để điều trị.

. Hỏa nhiệt thương tân thuộc thực chứng.

• Tân dịch hao tổn thuộc trạng thái hư gồm: phế am hư, vị ám hư, thận âm hư làm tổn thương tân dịch.

Triệu chứng tân dịch hao tổn gồm: sốt cao triều nhiệt, ngũ tâm phiền nhiệt, ăn uống kém, miệng khô, muốn ăn nóng hoặc năng về nửa đêm, một mỏi, gầy gò, lưỡi đỏ ít tân, rêu lưỡi mỏng hoặc không rêu, mạch tế sác.

Phương pháp điều trị: phải dùng “dưỡng âm nhuận táo”.