LÁ NGẢI CỨU (NGẢI DIỆP)

(ARTEMISIA VULGARIS L. VAR, ƯNDICA. MAXIM)

Tính vị:

Khí ôn, vị đắng, không độc.

Công hiệu:

Công hiệu của Ngải diệp chữa được chứng ngoại cảm gió lạnh, tính nó làm ấm được bao tử, chỉ được chứng hoắc loạn chuyển gân, chứng tâm phúc đau xóc, thông lợi được khí lạnh ở gan, điều hòa được huyết mạch, chữa được người đàn bà chứng băng trung đới hạ.

Nó làm cho ấm được tử cung, khiến cho người ta dễ thụ thai.

Cách chế:

Ngày đoan ngọ, giờ mùi ra vườn lặng yên không nói năng gì cả, cắt lấy nó vẻ phơi khô càng để lâu càng tốt.

Dùng lá nó để làm mồi cứu được trăm thứ bệnh.

Ngải nghĩa là cắt. Nó có thể cắt được hết mọi bệnh tật mặc dầu nó có đế lâu thi lại càng tốt hơn, vì thế cho nên người ta dùng chữ ngải mà đặt tên cho nó vậy.

Theo sách tự thuyết của Hà Lan ông Vương An Thạch nói rằng: Sách dược kinh nước Hà Lan nói về vị Ngải diệp.

Ngải diệp tính nó ấm áp mà sức nó cũng mạnh mẽ, không những nó thông giải được ác khí không thông, nó làm cho tiêu tan sạch tron được những chỗ ứ đọng.

Nó là một vị thuốc chữa khỏi được chứng đau, làm cho người ta được nhẹ nhàng và thông khoan được những chỗ bế tác, nó quét tước rứa sạch được những chỗ ư huyết đọng trệ, lợi được tiểu tiện, chữa được người đàn bà con gái mọi thư bệnh, thông được kinh nguyệt bế tắc, hay là chứng ác lộ không sạch.

Những học thuyết gần đây bàn về vị Ngải diệp.

Ồng Lư Khâu Thăng nói rằng:

Lá ngải khi còn sống thì hơi đắng và cay lắm. Nhưng khi đã chín rồi lại chỉ hơi cay mà đắng lắm.

Khi còn sống khí chỉ ấm thôi, khi chín rồi lại nóng, tất cả không bao giờ nó làm nên chuyện gì đến nỗi độc lắm. tính nó chí hoi âm ấm mà hay bốc lên, bời vì hơi nó thơm lắm, nó là một thư cỏ cây thuần dương. Nhưng nó có thể lên được mà cũng có thể xuống được.

Nó có thể vào được kinh túc thái âm, thiếu âm kinh.

Dùng nó có thể nói được rằng nó vào tim làm cho ấm, để mà khu trục được nhất thiết mọi thứ hàn thấp.

Nó chuyển vận được những khí tiêu sái làm cho dung hòa.

Dùng nó làm thuốc chích thời thấu được mọi kinh và trị được mọi chứng bệnh đã lâu làm cho người ta sống lại được bởi những chứng trầm kha mà đưa người ta đến chỗ khỏe mạnh. Cho nên sách bản thảo nói rằng.

Dùng nó làm thuốc chích có thể chữa được hằng trăm thứ bệnh bời vì người ta biết lợi dụng lấy những cái ấm nóng của nó để cho lưu trú đi được khắp mọi kinh lạc, thông qua da thịt gân cốt, chửa được chứng quỉ kích chứng thổ huyết.

Dùng nó có thề trừ được mọi ác khí xát được mọi thứ quỉ tinh thật là một vị thuốc thần hiệu vậy.

Những phương giản dị mà hiệu nghiệm

Một phương chữa chứng thương hàn thơi khí ôn dịch làm ra chứng nhức đầu. Nóng như lửa đốt, mà mạch đi hồng thật.

Dùng lá ngải phơi khô 3 lạng nước 3 bát sắc kỹ chỉ còn phân nửa uống thật mạnh bạo đương lúc còn hơi nóng để ra mồ hôi thì chóng khỏi.

Xuất ở Trửu hậu phương

Một phương chữa người đàn bà có mang bị chứng thương hàn nóng đến nỗi phát ra những nốt ban đỏ, rồi lại biến sức ra nốt đen, đi đái ra lẫn có huyết.

Dùng lá Ngải diệp viên to bằng cái trứng gà, rượu 1 bát rưỡi nấu còn phân nứa chia làm hai lần uống.

Xuất Thương hàn loại yếu phương

Một phương chữa chứng trúng phong miệng mắt méo xếch.

Dùng ống cây lau dài chừng ba tấc, một đầu cắm vào trong lỗ tai một đầu dùng bột nhão như bánh mà trát kín mít, không để hở một tí nào cho gió lọt vào được, còn đầu ngoài dùng trang ngải cứu mà đốt luôn đi 7 mồi, cứ xem hễ nó méo bên tả thì chích bên hữu, mà méo bên hữu thì chích bên tả, trông chừng hề thấy đã ngay rồi thì bỏ ngay.

Xuất ở Thắng kim phương

Một phương chữa người bị chứng trúng phong cấm khẩu.

Dũng Thục ngải mà chích ở huyệt thừa tương 1 huyệt và ở Giáp xa 2 huyệt, mỗi huyệt đều cứu 3 trang rất hiệu nghiệm.

Xuất ớ thiên kim phương

Một phương chữa người bị chứng trúng phong co rút lại, chân tay tê bại bẹo không biết đau, muốn làm gì sứ dụng chân tay nó không theọ ý muốn của mình, đều nên dùng ngải hàng đấu như vo mềm viên lại từng đoàn bỏ vào trong cái chõ sành đều bít hết các lỗ ở dưới chỉ để một mắt, đem chỗ đau để vào mắt ấy đốt ngãi mà hun vào chỗ đó chỉ trong một lúc có thể biết được ngay.

Trửu hậu phương

Một phương chữa người lưỡi co rút lại không nói năng gì được.

Dùng lá ngải tươi giã nát mà đắp vào bên ngoài cổ họng.

Nếu không có ngải tươi thì dùng lá ngải khô sấp nước mà giã nát ra cũng được.

Thánh tế tổng lục phương

Một phương chữa người bị chứng yết hầu cổ họng sưng đau.

Dùng lá ngải non giã vắt lấy nước cốt một chút mà nuốt xuống dần dần là khỏi.

Xuất ở phương đại thành phương

Lại một phương nữa cũng chữa bệnh như trên.

Dùng lá ngải xanh cây với lá hành tươi 1 nằm cho vào một chút giấm mà giã cho thật nát đem buộc vào chỗ cổ hầu bên ngoài.

Nếu gặp phải mùa đông thì dùng lá ngải khô cũng được.

Kinh nghiệm phương

Một phương chữa chứng kinh giản hay là mọi chứng phong.

Dùng lục ngải tùy theo tuổi tác bao nhiêu của người bệnh mà chích cho người ta ở bên dưới âm nang chỗ cốc đạo chính khoảng ở giữa.

Đẩu môn phương

Một phương chửa người bị quỉ kích hay là chứng trúng phong nhiệt nhiều trong mình đau như dao bám vào người, mà cắt xén đâm chém đau rức như ray riết khó chịu vô cùng cả những nơi lồng ‘ngực hung cách trong bụng đều đau chói như dao đâm, đau nhiều mà không ai có thể xoa bóp được, có khi còn ra huyết, đi đại tiểu tiện ra huyết, người ta gọi nó là chứng quỉ bài.

Dùng Thục ngải to bằng quả trứng gà 3 quả, nước 6 bát nấu kỹ còn 2 bát chia ra làm 3 lần uống mạnh nóng cho ra mồ hôi thì chóng khỏi.

Trừu hậu phương

Một phương chữa chứng tề phong toát khẩu đau gò cả ruột, co rúm cả miệng lưỡi lại, không nói, không ăn uống gì được.

Dùng lá ngải khô đốt ra tro mà đắp đẩy vào giửa rốn lấy vải mà buộc giữ lấy, hoặc dùng ngải cứu tách miếng đại toán mà cứu cho người ta, đợi đến khi hơi ngải ngâm thấu vào trong, mà ờ miệng đã thấy có hơi ngải là khỏi.

Gián tiện phương

Một phương chửa chứng hồ hoặc hay là chứng trùng nặc, chứng sâu ăn ở giang môn, sâu ăn dữ tợn lạ lùng chứng này người bệnh chỉ trông còn thấy răng, không còn hình sắc con người tươi tốt gì nữa, trên lưỡi đầy lưỡi trắng, hoặc là chứng người bệnh chỉ ngủ mê man chẳng biết rằng mình có đau hay có ngứa gì nữa, hoặc là làm ra chứng đi ly, nên phải kíp trị ở dưới hạ bộ, nếu không biết nhận ngay ra chứng bệnh của nó mà dùng nhưng thuốc công phạt tỳ thổ ở dưới hạ bộ có sâu, nó ăn thúng hết giang môn rồi đến ngũ tạng đó là chúng chết rồi, kíp phải đùng lá ngải khô cho vào trong ống đốt để xông bên dưới hạ bộ, cố ý làm thế nào cho khói hun vào được chỗ ấy cho nhiều. Hoặc là gia thêm vào một chút Hùng hoàng càng hay.

Hoặc là dùng chén ống người ta hay đựng rượu, bỏ ngải vào trong ấy mà đốt để xông cho khói vào được chỗ ấy thì rất hay.

Trửu hậu phương

Một phương chứa chứng đầu phong hay là chứng bị đau đầu đâ lâu không khỏi.

Dùng lá ngải để lâu vo mềm nhầu ra, vo vào như viên thuốc thường thường lúc nào cũng cầm ở tay mà ngửi hoài, hễ bao giờ chảy được nước vàng ra là khỏi.

Xuất ở Thanh nang tạp xoan phương

Một phương chữa người bị chứng đầu phong làm ra chứng mặt lở ngứa gãi hoài, rồi chảy ra nước vàng.

Dùng lá ngải 2 lạng, giấm 1 bát cho vào ấm sành mâ nấu lấy nước cốt, mỗi lần dùng giấy mỏng thấm vào nước thuốc cho ướt đi mà dán vào đó, mỗi ngày 2, 3 lần thay đổi dần dần sẽ khỏi.

Xuất ở Ngự dược viện phương

Một phương chứa người bị chứng ở trong tâm phúc có khí xấu.

Dung lá ngải giã vắt lấy nước cốt mà uống là khỏi.

Xuất ớ Dược tính luận phương

Một phương chữa người bị chứng tỳ vị lạnh làm ra đau bụng.

Dùng Bạch ngải làm ra bột sắc nước mà uống 2 đồng cân.

Xuất ở Vệ sinh dị gián phương

Một phương chữa người bị chứng giun sán làm ra đau xóc lên trái tim, như bị đâm đến nỗi miệng thổ ra nước trong.

Dùng Bạch Thục ngải 2 lạng nước 3 bát nấu kỹ cạn chỉ còn 1 bát mà uống.

Hễ thổ được giun ra là khỏi.

Lại một phương nữa cũng chữa bệnh như trên.

Dùng lá ngải tươi giã vắt lấy nước cốt, đề đến lúc đầu canh năm, ăn một miếng thịt nướng thật thơm rồi uống ngay nước thuốc này 1 bát, sẽ đi ra giun sán thì khỏi ngay.

Trửu hậu phương

Một phương chữa người cứ thổ ra nước trong không.

Dùng can kỳ ngải nấu lấy nước cốt mà uống mấy lần là khỏi.

Xuất ớ quái chứng kỳ phương

Một phương chứa người bị chứng đau bụng hoắc loạn thổ mãi không khỏi.

Dùng lá ngải một nắm nấu nước 3 bát, sắc kỹ lấy nước cốt mà uống mạnh bạo là khỏi.

Ngoại đài bí yếu phương

Một phương chứa được cả người già và con trẻ bị chứng bạch lị.

Dùng Trần bắc, Ngải diệp 4 lạng, Can khương sao kỹ 3 lạng, đều làm ra bột, dũng giấm để nấu trần thương mễ làm hồ mà viên, to bằng hạt cây ngô đồng, mỗi lần uống 50 viên, đương lúc lòng không uống với nước cơm.

Bài này tên nó gọi là Ngải khương hoàn, thật là công hiệu lạ thường. Đã tửng nhiều lần thí nghiệm rất hay.

Vĩnh loại kiềm phương

Một phương chữa được tất cả mọi chứng lị đi đâ lâu không khỏi.

Dùng Ngải diệp củng với Trần bi 2 vị bằng nhau.

Dùng nước sắc kỹ mà uống, hoặc là muốn làm ra bột nhỏ rồi dùng rượu nấu dừ cơm nghiền dẻo làm hồ mà viên to bằng hạt ngô, mỗi lần uống 20 viên thang bằng nước muối.

Thánh tế tống lục phương

Một phương chữa người bị chứng tiết tả dử quá, lâu không khỏi.

Dùng lá Ngải đã lâu năm 1 nám, gừng sống 1 miếng to.

Dùng nước nấu kỹ mà uống nóng thi khỏi ngay.

Xuất ờ Sinh sinh biên phương

Một phương chữa người sau khi đi đại tiện rồi thấy có huyết ra theo sau phân.

Dùng Ngải diệp, Sinh khương, nấu nước cốt cho thật đặc, uống chừng 3 bát nhỏ.

Xuất ờ Thiên kim phương

Một phương chửa chứng Dã kê trĩ bệnh trước hết hãy dùng cành hòe cành liễu nấu nước rửa cho sạch sẽ, rồi dùng ngải cứu như đã nói ở trên 7 mồi là khỏi.

Ngày xưa ông Lang Trung Vương Cập nhân vì cưỡi lừa vào Tây Xuyên đường đi nhiều quá, mấy ngày phát ra bệnh trĩ (lòi rom) phát ra ghê quá hình như quả bầu, suốt đến chỗ đầu ruột, người nóng như lửa đốt, bỗng nhiên ngã đùng lăn quay, không biết làm thế nào? May gặp ông chủ trạm nhân bưu điện nói rằng:

Nên chích ngải ngay cho ông ta thì khỏi được, bèn dùng phép cứu như đã nói ở trên, cứu ngay 5, 7 trang thì tự nhiên như thấy có 1 đường khi nóng vào trong ruột, nhân khi nó chuyển dạ, rồi đi tả ra những huyết, uế sau khi đi tả được rồi thi cái bầu cũng biến mất.

Xuất ớ Kinh nghiệm phương

Một phương chữa người đàn ba có mang còn cứ ra huyết.

Cụ Trương Trọng Cảnh nói ràng:

Sở dĩ đàn bà có thai mà còn ra huyết thì gọi là chứng lậu thai, hay là lậu hạ, cũng có người sau khi sẩy non (bán sản) rồi cứ ra huyết hoài, cũng có người khi có mang mà cứ có huyết mãi, thì hết thảy đều nên dùng bài giao ngải thang làm chú; A giao 2 lạng, Ngải diệp 3 lạng, Xuyên khung, Cam thảo, đều mỗi thứ 2 lạng Đương qui, Địa hoàng, đều mỗi thứ 3 lạng, Bạch thược 4 lạng.

Dùng nước 5 bát, rượu trắng 5 bát, nấu kỹ chỉ còn 3 bát bấy giờ mới đem bỏ A giao vào, xem chừng hễ thấy a giao chảy hết rồi, thì dùng một chút rượu nóng mà uống với thuốc chừng 1 bát nhỏ, mỗi ngày uống 3 lần, sáng trưa chiều tối.

Xuất ờ Kim quĩ phương

Một phương chữa người đàn bà bị chứng động thai hoặc có khi còn phát ra chứng đau lưng hoặc đau xóc lên trái tim, hoặc ra huyết mãi không khỏi, hoặc người đẻ ngược đến nỗi con đã chết trong bụng mẹ.

Dũng Ngải diệp 1 lạng, rượu 3 bát, nấu kỹ chỉ còn phân nửa, chia ra làm 2 lần uống.

Trừu hậu phương

Một phương chứa người đàn bà bị chứng thai động thúc bách lên đến trái tim đến nỗi làm cho trái tim đau xóc.

Dũng Ngải diệp 1 lạng, dùng giấm tốt đầu tiên 3 bát, nấu kỹ chỉ còn phân nửa chia ra làm 2 lần mà uống.

Xuất ớ Từ mẫu bí lục phương

Một phương chữa người đàn bà bị chứng băng trung hạ huyết cả ngày không hết.

Dùng Thục ngải 1 lang, củng với A giao sao khô thành châu, làm ra bột chừng nửa lạng, Can khương 2 đồng cân. Nước 5 chén trước hãy đem Can khương Ngải diệp nấu cho kỹ chỉ còn phân nửa, đem ra cho a giao vào cho chảy hết ra rồi chia ra làm 3 lần uống trong vòng một ngày.

Xuất ở Sơ ngu thế cổ kim lục nghiệm phương

Một phương chữa người sản hậu đi tả ra huyết, đã lâu không khỏi.

Dũng lá ngải khô nửa lạng sao nhỏ lứa cho chín, cũng với lão sinh khương nửa lạng, nước sắc thật đặc chỉ 1 lần uống là khỏi.

Xuất ở Mạnh Sần phương

Một phương chữa người đàn bà sau khi sanh nở rồi lại bị chứng đau bụng ghê gớm, coi như là muốn chết.

Đó cũng tại nguyên nhân người ấy cảm phải khí hậu lạnh quá, đến nỗi ra dư thế.

Dùng Trần kỳ ngải 2 cân bồi cho thật khô rồi đem giã thật nát đắp đầy cho vào trên rốn lấy vải đắp vào để cho chắc, và có thể chườm mãi càng hay đợi đến bao giờ trong miệng nhận thấy có hoi ngải ra, đó là những khí lạnh phải theo hơi ngải mà thoát ra đó thi tự nhiên chứng đau trong bụng cũng theo đó mà khỏi hết, công hiệu của nó thật hay vô cùng, chớ thấy giản dị mà coi thường là uổng đó.

Xuất ớ Dương thành kinh nghiệm phương

Một phương chữa người bỗng chốc bị thổ ra huyết 1, 2 chén, hoặc là bời trái tim phát ra chứng nục huyết, hoặc là chứng nội băng.

Dùng Thục ngãi ba lon nước 5 bát sắc còn 2 bát ròi chia ra làm 3 lần uống nóng.

Lại một phương nữa cũng chữa bệnh như trên.

Dùng lá ngải đốt cháy ra tro nhưng còn tính, nghiền ra bột nhỏ, thổi vào trong lỗ mũi, hoặc là dũng lá ngải nấu lấy nước mà uống là khỏi.

Xuất thánh huệ phương

Một phương chưa người bị chứng ra mồ hôi trộm đă lâu không khỏi.

Dũng Thục ngải 2 đồng cân, cùng vói Bạch phục thần 3 đồng cân, và 0 mai 3 quả, nước 2 bát, sắc còn 8 phân, đến khi đi ngủ dùng nó mà uống nóng.

Xuất ớ Thông diệu chân nhàn phương

Một phương chữa người đau mắt vì hỏa, mát sưng đau.

Dùng lá ngái đốt cháy lấy bát úp ngay lấy hơi đợi cho hết khói đem bát cạo lấy những mồ hóng bám vào trong bát rồi dùng nước đun sôi để còn âm ấm điều hòa vào với nhau dũng rửa mắt là khỏi ngay, hoặc là gia thêm nước hoàng hên vào mà rửa.

Đấu môn phương

Một phương chữa người bị da mặt có mụn nốt nhám đen sần sùi.

Dùng lá ngải đốt ra tro, lá trầu dốt ra tro, mỗi thứ 1 bát, lấy nước mà nấu gạn lấy nước cốt để riêng 1 chỗ, rồi lại ngâm lấy nước cốt như thê’ 3 lần, dùng vải có bao ngũ sắt kết ở trong cũng nấu lại cho đặc mà xoa vào những chỗ ấy thi tự nhiên hết dần rất hay.

Ngoại đài bí yếu phương

Một phương chữa người đàn bà da mặt mọc nhiều mụn con hình như hoa quả lở lang người ta gọi nó là chứng phấn hoa sang.

Dũng Định phấn tức Bạch phấn 5 đồng cân, cúng với Thái tư du hòa đều như keo, để trong lòng bát, dùng lá ngải 1, 2 thoi mỗi lần đốt lấy khói phun vao đó, đợi bao giờ cháy hết đem bát đó úp xuống mặt đất một đêm đem hòa mà bói mặt, dầu đã lâu nó cũng làm cho hết ngấn tích dấu vết mà nó lại có thể ăn da non sinh ra cơ nhục.

Xuất ớ Đàm dã ông thí nghiệm phương

Một phương chữa người khắp minh, hay là ở mặt đỏ nốt cứ mọc lèn những mụn con con như^;miếng thịt thừa, hình như những cái mắt nhỏ, chi dùng mày trang ngải cứu ma đốt đi là khỏi (đốt nghĩa là đốt trang ngải cứu để chích hết những máu độc khí huyết độc cho ra.)

Thánh huệ phương

Một phương chữa người bị chứng nga chường phong.

Dùng Kỳ ngải thực tốt 4, 5 lạng, nước 4, 5 bát nấu sôi lên rồi cho vào binh thúy tinh, hay bình gì to miệng để đựng nó vào đó, rồi dùng vải gai thưa 2 lần bịt kín mặt bình, xong đem lòng bân tay đặt úp bên trên mặt binh, để xông có ý hun lấy khói hơi nó xông lên trên vái gai, và bàn tay, hễ nguội thi lại đổi nóng luôn, cứ làm như thế rất là thần hiệu đừng thấy phương thuốc giản dị coi thường mà uổng.

Xuất ớ Lục thị tích đức đường phương.

Một phương theo như phép xông cho người bị chứng lở ghẻ ghê gớm.

Dũng Thục kỳ ngải 1 lạng, Mộc miết tử 3 đồng cân, Lưu hoàng 1 đồng cân, cùng với Hùng hoàng 2 đồng cân, tất cả đều làm ra bột nhầu lẫn vào trong lá ngải lẫn lộn thật đều rồi chia ra 4 mồi mỗi khi dũng 1 cái mồi để ở trên hòn ngói, lấy những hòn ngói xưa nay có đú cả khí âm dương, rồi chùm chăn cho kin đừng để cho khí lõa đi, cứ mỗi lần xông như thê để cho hơi xông lên, có ý như hun nhất là giữ cho khói vào thẳng chỗ ấy thì rất hay.

Nhưng bên trong cũng nên uống thuốc, uống bài phòng phong thông thánh tán thì tuyệt diệu.

Xuất sứ phương trích yếu

Một phương chữa chứng tiểu nhi cam ăn lở khắp cả mình.

Dùng lá ngải 1 lạng đốt ra tro còn tính, mà đắp vào những chỗ lở đó rất hay.

Tứ mẫu bí lục phương

Một phưcmg nữa chứa chứng tiểu nhi cam sang.

Dùng lá ngải 1 lạng sắc kỹ mà uống là khỏi.

Xuất ớ Bị cấp phương

Một phương chữa chứng bắp chân bị lở loét lâu ngày không khỏi, không ăn da non, không thu miệng lại được.

Dùng Thục ngãi lấy khói xông vào chỗ đó rất hay.

Xuất ớ kinh nghiệm phương

Một phương chữa chúng bạch lại phong sang, lở loét thường bong ra những vẩy trắng, sần sùi ghê gớm, ngứa gãi khổ sở, có thể nói được như là chứng húi.

Dùng lá ngải khô lấy men rượu tán nhỏ ra rồi làm như phép thường nấu rượu mà cất lấy nước rỏ xuống, cũng như cất rượu, ngáy ngày uống hoài, hễ thấy trong mình hoi tê tê là dấu gần khỏi đó.

Trửu hậu phương

Một phương chữa chứng yết hầu, hoặc người bị hóc xương vướng nghẹn ở cố họng.

‘Đùng Ngải khô 10 lạng dùng nước cũng với rượu nấu thật kỹ cạn chỉ còn 6 phân thong thả dùng nhưng hớp nho nhỏ mà nuốt xuống, rồi tất nhiên xương phải hạ dần xuống.

Ngoại, đài bí yếu phương

Một phương chưa người bị lứ, nuốt phái nhửng đổ bàng đồng bằng sát.

Dùng Ngải ngô 1 nám nước 3 bát, sắc cạn còn 1 bát, uống mạnh bạo có ý cho cháy theo xuống.

Xuất ớ Khiếp trung phương

Một phương chữa được mọi chứng sâu độc rắn rết nọc độc làm hại.

Dùng trang ngải mà cứu vào chỗ đau 3 trang rất hay.

Tập gián phương

Một phương chữa những chứng đau răng hoặc tại gió làm cho đau răng, hoặc bởi sâu răng làm cho răng đau, cũng đều chữa được cả. Trước hết nấu 1 lít sáp ong chảy ra phết lên trên tờ giấy, rồi rải lá ngải khô cũ nát lên mà cuộn thành như cái ống đốt cho có khói bốc lên, túy đau bên tả hoặc bên hữu mà xông lên mùi, bao giờ khói làm cho hắt hơi thi khỏi đau răng.

Ngày xưa ông Cẩn Quí Khiêm bị bệnh đau răng đã hơn một tháng sau chữa bài này có một lần khỏi ngay.

Xuất ờ Phố tế phương

Một phương chữa chứng đinh sang có độc sưng lên đau nhức.

Dũng ngải khô một gánh đốt cháy ra tro, nhưng phải còn tính, bỏ vào trong thùng gỗ ngâm nước để chát lọc lấy nước cốt chừng 1, 2 chén, hòa với thạch hôi (vôi) luyện dẻo như hồ trước dũng kim châm vào chung quanh mụn thấy hơi đau rồi đem chấm nước thuốc này vào 3, 4 lần sẽ trừ được tận gốc.

Ngày xưa Ỏng Hàn Quang ở chùa Ngọc Sơn đã dũng bài này chữa được nhiều người rất thần hiệu.

Thời Trinh quán quan Thứ Sứ ở Cũ châu cũng hỏi xin được bài này. Hiện tôi đã dùng bài này chữa được hơn 30 người bị chứng như đã nói trên rất hay.

Thiên kim phương

Một phương chưa người bị chứng phát bối nhưng vừa thời kỳ mới phát chưa thành, hay là mọi chứng nhiệt độc phát sưng lên đau nhức.

Trước hãy dùng tờ giấy nam mềm sấp đầu nước ướt đắp vào chỗ đó hề thấy chỗ nào chóng hô nhất ấy là đầu mụn ở đó, nhằm vào chỗ đó mà chích những trang ngải cứu vào, không cứ gì trong số bao nhiêu, hễ đau thì chích cho khỏi đau, mà nếu không đau cũng chích cho đến thấy đau, chích cho độc phải tan hết. Nếu nó không tan được chăng nứa thì nó cũng khỏi, được cai là nó không công kích gì vào trong được nửa.

Xuất ớ Binh bộ thư tập phương

Một phương chửa chứng ung thư lâu ngày không kín miệng mụn lại được là bời chỗ miệng lở nó bị hư lãnh và trệ.

Dùng lá ngải bắc, nấu nước đặc mà rửa, rồi dùng Bạch giao mà hun vào đó.

Dụng lượng:

Mỗi khi dùng Ngải diệp thì dũng từ 1 đồng cho đến 2 đồng cân.

Trường hợp phải kiêng Ngải diệp.

Phàm những người xét thấy chân âm đã hư, mà huyết thì nóng quá, phải kiêng Ngải diệp chớ có dùng nó.

Tính nó được Khổ tửu Hương phụ làm sứ thì càng tốt.

Phần tham kháo tư liệu.

Gần đây có người chỉ dũng có một mình lá ngải mà uống, hoặc có khi chung thêm Mộc qua, hòa vào mà viên, hoặc nấu nước mà uống những lúc đương lòng không rất là bổ ích cho nhưng người gầy còm ốm yếu, ấy thế mà trong cái bổ ích cũng có cái hại, đó là nó hay bốc nóng lên, làm ra chứng cuồng táo, nhất là nó hay bốc lên mắt, có khi làm ra chứng mụn lở, nhiều mụn cháy ra máu.

Cứ thành thực mà nói theo sự quân bình thì ở đời hễ cái gì có lợi rồi cũng kèm theo cái hại. Bỏi vì thấy lợi quá cho nên càng ham nhiều cái đó, lẽ tất nhiên lợi quá hóa hại, vì tham quá sự quân binh, chỉ có những người biết dùng cho đúng thì mới là tuyệt diệu.