Cát Căn (sắn dây): Công dụng và liều dùng
葛根
+ Cát căn (Radis Puerariae) là rễ phơi hay- sấy khô của cây sắn dây Pueraria lobata (Willd) ohw, hoặc Pueraria thomsonii Benth, thuộc họ cánh bướm Papillionaceae.
+ Tính vị:
ngọt, cay, mát. Qui kinh tỳ, vị.
+ Tác dụng:
giải cơ thoái nhiệt, mọc ban chẩn, sinh tân chỉ khát, thăng dương chì tả.
+ Tác dụng dược lý:
cát căn có tác dụng giãn vi mạch ở não, giãn động mạch vành, và tăng cung lượng tuần hoàn vành, giảm mức tiêu hao oxy cơ tim, giảm huyết áp, ức chế tụ tập tiểu cầu, chẹn thu thể p.
+ Chỉ định:
– Chứng ngoại cảm biểu chứng, tà uất hóa nhiệt, phát sốt cao, sợ lạnh ít, đau đầu, miệng khát, rêu lưỡi, vàng mỏng:
thường dùng cùng với sài hổ, hoàng cầm, bạch chỉ như bài sài cát giải cơ thang. Điều trị biểu chứng phong hàn: sợ lạnh, không mồ hôi, đau mỏi cổ gáy, thường phối hợp với ma hoàng, quế chi, bạch thược như bài cát cặn thang.
– Điều trị ban sởi không mọc:
thường dùng cùng với thăng ma, bạch thược, cam thảo như bài thăng ma cát căn thang, cũng có thể dùng với bạc hà, ngưu bàng tử, kinh giới.
– Chứng sốt cao, khát nước âm hư tiêu khát:
thường phối hợp với lô căn, thiên hoa phấn, tri’mẫu. Điểu trị liêu khát thì thường dùng cùng với ô mai, thiên hoa phấn, mạch môn, đẳng sâm, hoàng kỳ như bài ngọc tuyền hoàn.
+ Chứng tỳ hư tiết tả:
thường dùng cùng với nhân sâm, phục linh, cam thảo như bài thất vị bạch truật tán.
+ Liều dùng:
10 -15g/ngày.
