Diêm Sinh 石 硫 黃: Tác dụng và những lưu ý
(THẠCH LƯU HOÀNG)
Tên dùng trong đơn thuốc:
Thạch lưu hoàng, Sinh lưu hoàng, Chế lưu hoàng, Thiên sinh hoàng.
Bào chế:
Dùng ở ngoài thi tán nhỏ. Uống trong thì cho vào nồi cùng đun với đậu phụ, khi nào đậu phụ thành màu đen là được, bỏ đậu phụ đi, lấy một cái chậu để đựng nước, trên châu đặt cái rây, đổ nước lưu hoàng đã tan ở trong nồi vào rây, nưởc chảy xuống châu thành những hạt nhỏ, gọi là ngư từ hoàng (như trứng cá).
Tính vị quy kinh:
Vị chua, cay, tính ôn. Vào hai Kinh thận, tâm bào lạc.
Công dụng:
Bổ thận hỏa để trợ nguyên dương, nhuận đại tràng để khai thông bí kết do hàn tà (hàn kết), dùng ở ngoài có hiệu quả sát trùng.
Chủ trị:
-Chữa dương khí đột nhiên bị tuyệt, âm độc thương hàn, móng tay chân xanh ngắt hàn tả kéo dài, tỳ thận hư hàn và các chứng hư lao trúng hàn, lãnh ly (lỵ hàn tính), đau lạnh chân tay lạnh toát (quyết nghịch), đồng thời mật đô gấy do dương khí bốc lên (đới dương), sáu mạch vô lực, hư hỏa bốc lên, dương bị âm cách.
–Chữa đại tiện bị kết do hàn, bụng thích đắp nóng, đại tiện bí kết do hàn tà tích lại lầu ngày.
-Dùng bên ngoài có thể sát được các loại trùng độc của chứng ghẻ lở và ngứa ghẻ cổ trùng ở vùng hạ bộ.
ứng dụng và phàn biệt:
Thạch lưu hoàng (lưu huỳnh) là chất thiên nhiên có chia ra năm màu: xanh, vàng, đỏ, trắng, đen. Loại màu vàng óng ánh là quý. Còn một loại khác nữa là thổ lưu hoàng, cay, no’ng, tanh hôi, chuyên dùng để sát trùng, chi có thể dùng bên ngoài chữa ghẻ lở, không được uổng.
Kiêng kỵ:
Âm hư dương thịnh và đại tiện bị kết thuộc nhiệt thì cấm dùng.
Liều lượng:
uống trong từ năm phân đến 2 đồng cân. Dùng bên ngoài không kể.
Bài thuốc ví dụ:
Bài bán lưu hoàn (Phổ tế phương), chữa chứng huyễn, tịch (Huyễn: hai bên rốn nổi gân xanh, có khi đau hoặc kỳ Tịch: Khối tích tụ ở hai mạn sườn, bình thường không thấy, khi đau sờ vào mới cảm thấy có vật gì đo’. Nguyên nhân do ăn uống thất thường, tỳ vị tổn thương ớn đờm lạnh kết tụ khí huyết tương tranh, kết lại mà thành bệnh, Chân khí bị hàn tà (lãnh khí) bí kết do hàn (lãnh bí), bí kết do hư nhược, (hư bí).
Ban hạ, Lưu hoàng cùng tán nhỏ, cho bột mỳ vào giã đều trộn nước làm viên to như hạt đâu xanh, mỗi lần uống một đồng cân.
Tham khảo:
Mệnh môn hỏa suy, uống Nhục quế, Phụ tử không bổ được, phải uổng lưu hoàng để bổ.
Lời kết
Tỳ vị, đường ruột có thức ăn lưu đọng lại, phân táo bón và những chất có hại khác, hoặc có nhiệt hỏa, thực nhiệt úng’trệ, làm trở ngại công năng hoạt động của khí, (khí cơ) thăng giáng thất thường mà gây bệnh, nhẹ thì tiêu đạo (tiêu dân), nặng phải tả hạ, làm chọ cặn bã ngưng trệ được tiêu hết, sau đó chính khí có thể khôi phục được. Song liều lượng tả hạ phải thích hợp mới được. Nếu tà khí thịnh mà liều lượng nhẹ thì không giải được tà khí, tà khí ít mà liều lượng nặng thì tổn thương nguyên khí. Cho nên khi dùng thuốc phải chú ý.
Trong chương này, loại thuốc thứ nhất đều là liều lượng nặng để công hạ, sức thuốc rất mạnh, cơ thể cường tráng, chính khí vẫn thịnh mà trong lại có chứng -nặng, thực tà, mới có thể dùng được. Khi vận dụng loại thuốc này, vẫn phải phân biệt rõ thêm tính chất lý thực thuộc loại nào, qua đó lựa chọn sử dụng những vị thuốc thích hợp. Có nhiệt, có tích trệ thỉ dùng vị Đại hoàng khổ hàn. Co’ hàn, có tích trệ thỉ dùng vị Ba đậu tân ôn. Giữa hai vị thuốc nói trên (Đại hoàng – Ba đậu)-dùng Phan tả diệp. Vị có thực nhiệt, ruột có phân táo bón dùng Phảc tiêu, Mang tiêu, chứng nhẹ thì dùng Huyền minh phấn.
Loại thuốc thứ hái làihuóc hỏãn hòa nhuận hạ, lợi dụng sức trơn nhuận của thuốc đố thúc đẩy đại tiện bài tiết ra ngoài, khổng tổn thương tới đường ruột đê’ sẩy ra đau bụng đi ngoài. Khi vận dụng loại thuốc này cũng nên phân biệt rô thêm tính chất tật bệnh qua đó lựa chọn sử dụng những vị thuốc thích hợp. Nếu là người hư nhược đại tiện táo bón bị kết thì dùng Hỏa ma nhân, nếu trong ruột thiếu tân dịch, đại diện táo bo’n thì dùng úc lý nhân. Nếu trẻ nhỏ bị chứng cam tích và người già bị táo bón bí kết thì dùng Lô hội. Nếu tân dịch khó kiệt ở trong mà đại tiện cứng rắn thì dùng bài. Mật tiễn đạo (.người già và người hư nhược bị đại tiện táo bón bí kết cùng co’ thê’ dùng dàu thầu dầu – Tỳ ma du). Nếu đại tràng thuộc dương hư bí kết do hàn tà thì nên lựa chọn sử dụng Thạch lưu hoàng Tóm lại, nên cãn cứ vào nhiều bệnh tình cụ thè’ khác nhau, lựa chọn sử dụng những vị thuốc thích hợp nhất đê’ tiến hành điều trị. Nếu không thì chẳng những không đạt được hiệu quả điều trị, trái lại, có khả năng làm cho bệnh nặng thêm.
