La Bặc Tử: Tác dụng chữa bệnh, kiêng kỵ và liều dùng – 萊菔子

Tên thuốc :

Lai phục tử, La bạc tử.

Thành phần cho vào thuốc:

Hột, (hạt).

Bào chế :

Rửa sạch hạt, nếu tiêu đờm thì dùng sống, tiêu thực thì dùng sao.

Tính vị quy kinh :

Vị ngọt, cay, tinh bình. Vào hai kinh : phế, tỳ.

Công dụng :

Hạ khí yên suyễn thở, hóa đờm tiêu thực.

Tác dụng trị bệnh :

Dùng sống thì tính đi lên, hay tán đờmm ở vùng ngực, ức.
Dùng chín thì tính đi xuống, hay tiêu thực giáng khí hóa đờm. Chữa ngực dầy bụng trướng, khi trệ gây đau, đi lỵ mót di rặn không ra (hậu trọng) ho suyễn có đờm.

Ứng dụng và phân biệt:

1 – Thường sơn gây nôn đờm sốt rét. Qua đế gây nôn đờm nhiệt, Ô phụ tiêm gây nôn đờm thấp. Lai bạc từ gây nôn đờm khí, Lê lô gây nôn đờm phong, dùng dùng sở trường cùa mỗi vị thì rất hiệu nghiệm.

2 – Lai bặc tử dùng sống dùng sao, tác dụng hoàn toán khác nhau. Dùng sống có thể thăng có thề tán, dùng sao có thể giáng, có thề tiêu. Củ Lai bạc (củ cài) tục gọi là La bạc hàm lượng nhiêu thủy phần, ăn sống thì thăng khí, ăn chín thi giáng khí, tiêu thực khoan trung, hóa đờm tán ử. Rau cải củ gọi là Lai bạc anh, có thể cầm được iả chảy lâu ngày. Lai bạc tử có thể làm giảm bớt sức bổ của vị Nhân sâm và Thục địa. Nếu uống nhũng loại thuốc bẳc có Nhân sâm, Thục dịa, thì nên kiêng củ cài và cà hạt (La bạc tữ).

Kiêng kỵ :

Người hư nhược, nhất là cơ thể thuộc chân khí hư thì kiêng, không dùng.

Liếu lượng :

1,5 đồng cân đến 3 đồng cân.

Bài thuốc ví dụ :

Bài La bạc tữ tán (Chứng trị chuẩn thằng phương) chữa tré cm ho, suyễn thờ gấp, có tiếng khò khè (hoặc tiếng chép chép).
Lai bạc từ, Ma hoàng, Đăng tâm thào, Tạo giáp từ, Cam thào, tán nhỏ, mỗi lần uống một đồng cân.

Tham khảo :

Múa đông cóng lạnh bị mọc nhọt sung đau chưa vỡ lấy một củ cài cắt ngang, cho vào lũa nướng chín, cắt bỏ chỗ cháy đen, sát vào chỗ đau, nguội thì thay miếng khác, làm như vậy vài ba ngáy lặn tiêu hết.