Tác dụng chữa bệnh của Hạnh Nhân 杏仁功效

Tên dùng trong đơn thuốc:

Hạnh nhân, Quang hạnh nhân, Khổ hạnh nhân, Hạnh nhân nê, Điềm hạnh nhân (hạnh nhân ngọt), Hạnh nhân Bát – đa (hạnh nhân bát đa tên chữ là: Bá đán hạnh , Bát đảm Ịiạnh, Bát đạt hạnh, đều là tên gọi của một trong loại hạnh được trồng ở Tây – vực. Tây vực tên gọi chung chư các nước xưa kia ở về phía tây thuộc Trung Quốc, đặt ra từ Đôn hoàng thời nhà Hán.

Phần cho vào thuốc:

Nhân trong hột.

Bào chế:

Chọn bỏ hạt chạy dầu ngâm vào nước sôi trong một lát, bóc bỏ mầm nhọn, để nguyên hạt hoặc giã nát dùng.

Tính vị quy kinh:

VỊ đắng, tính ôn. Vào hai kinh: phế, đại tràng.

Công dụng:

ổn định suyễn thở, chỉ ho, trừ đờm, nhuận táo.

Chủ trị:

Chữa suyễn thở và ho do ngoại cảm phong hàn, nhuận đại tràng táo bón, bí đại tiện.

ứng dụng và phân biệt:

– Bài thuốc chữa ho cùa Trong Cảnh đều chưa dùng tới Hạnh nhân, duy chi co’ ho mà lại suyễn thở thì phải dùng Hạnh nhân. Như chứng phải dùng Ma hoàng thang và chứng dùng Ma hạnh thạch cam thang, cùng với người bị suyễn thở dùng Quế chi thang, gia Hậu phác, Hạnh nhân (tử). Diều đó nói rô hạnh nhân là thuốc chủ yếu chữa bệnh suyễn thở, chứ không phải thuốc chủ yếu chữa ho, sau này người ta cho là Hạnh nhân cố thể trù đờm, cho nên cứ gặp bệnh ho thì không bài thuốc nào không dùng đến hạnh nhân.

– Cứ nhân trong hột là đều giáng (đi xuống), cho nên, công dụng chuyên giáng khí. Hạnh nhân vị đắng, mà đắng ; thì hay đi thảng và di xuống, dường như không co’ vị cay, mà chì có công năng giáng nhuận, chứ không có hiệu lực giải độc tán tà. Nếu bị phong hàn vít lại ờ ngoài, phê’ khí ủng tắc gây nên suyễn thở, thì phải dùng kèm thuốc tân tán, không thể chi chuyên dùng vị thuốc đắng và giáng này.

– Khô’ hạnh nhân vị đấng tính ôn, chữa ho suyễn thuộc phê’ thực. Diềm hạnh nhân vị ngọt tính binh, chữa ho suyễn thuộc phê’ hư. Quả thường dùng ốn hàng ngày, phần nhiềụ là Diêm hạnh nhân (hạnh nhân ngọt).                                                                         .

Kiêng kỵ:

Nếu người bị ho do âm hư, phế có nhiệt đờm mà không suyễn thở thl đều kiêng không dùng.

Liều lượng:

Ba đồng cân đến bốn đồng cân.

Bài thuốc ví dụ:

Bài Ma hoàng hạnh nhân cam thảo thạch cao thang (Thương hàn luận phương) chữa chứng thương hàn không ra mồ hôi mà suyễn thở, ra mồ hôi mà suyễn, sau khi hạ (tẩy sổ) mà suyễn cùng với biểu lý đều nhiệt thuộc phong ôn, không ra mồ hôi, tự ra mồ hôi, nhức đầu, đau mình, nặng mình, ngủ nhiều, mũi ngạt thở khụt khịt, khó no’i, phiền khát, sợ nóng, mạch phù.

Ma hoàng, Hạnh nhân, Cam thảo, Thạch cao (giã sống). Trong bốn vị trên, cho Ma hoàng vào sắc trước, khi sôi, bỏ lớp bọt ở trên đi, sau đố cho ba vị còn lại vào sắc tiếp, bò b&, uống ấm.

Tham khảo:

Vị Hạnh nhân mang nhiều chất đầu, nếu người bệnh đi lỏng phân, dùng kèm Hạnh nhân nhưng không được giã nát, nhưng người đại tiện táo bón thành thói quen rồi thì khi dùng nên giã nát.