Chứng Băng – Huyết
(kinh Nguyệt ra quá nhiều)
BĂNG – HUYẾT LÀ GÌ ?
. Đàn-bà con gái thấy tháng lai-dai mãi không sạch, gọi là kinh lậu; kinh-huyết tự dưng ra nhiều quá, không ngừng, gọi là kinh-băng hay “Băng huyết” ,”Băng lậu”.
CHỨNG BẰNG LẬU CHIA LÀM MẤY LOẠI
Chia làm 3 loại:
I- Băng lậu.
II- Băng làm ra huyết lẫn nước.
II – Băng huyết, đau bụng.
I- BĂNG LẬU
BỆNH – NGUYÊN
Có năm nguyên-nhân sinh bệnh:
- a) Do nhiệt ứ,
- b) Do hai mạch Xung, Nhâm bị tồn-thương
- c) Do ưu-tư quá độ, Tỳ bị hư không hiếp được huyết.
- d) Do trung-khí hãm, không có được huyết
- d) Do giận dữ làm thương Can, Can không tàng được khuyết, khiến huyết vọng-hành.
BỆNH TRẠNG
a/ Do nhiệt-ứ, thì bụng đầy chướng và đau, huyết ra sắc tím bầm và lẫn cục.
b/ Do 2 mạch Xung, Nhâm bị thương tổn, thì huyết ra nhiều, không lẫn cục, không đau bụng.
c/ Do Tỳ hư, mặt võ mình gầy, tinh thần bài hải, không buồn ăn uống, huyết ra nhìêu .
d/ Do trung-khí hãm, thì bụng đầy tức, mặt võ mình gầy, tinh-thần mỏi-mệt.
đ/ Do Can hư, thì gân cốt đau nhức, bụng ngâm ngầm đau ậm ạch khó chịu.
BIỆN CHỨNG
Mắc bệnh này, đề lâu không chữa, hoặc chữa không dứt, huyết ra quá nhiều, nếu thấy mồ-hỏi lạnh toát ra, mắt thất tinh-lạc, chân, tay giá lạnh, thì ngay đến tính mạng.
PHÉP CHỮA
1/ Bệnh do Nhiệt-ứ sinh ra, bụng đầy và đau huyết ra tím bầm, lẫn cục, nếu người thiệt nhiều thì nên dùng “Tri Bá tứ vật thang” (số 1) đề thanh Nhiệt; nhiệt it thì dùng” Kinh Cầm Tứ Vật thang” (số 2) để hòa nhiệt. Nếu huyết ra it, thì đó là Huyết-trệ, nên dùng ” Đào Hồng Hương Phụ Tứ tật thang” (số 3) đề phá-trệ. Nếu bắt đầu bằng Huyết mà bụng đau và dầy, thì đó là do tngưng, thì nên dùng “Hổ phách tán” (số 4) để phá ứ. Nếu huyết ra quá nhiều, thì nhiệt đã ra theo huyết nên dùng” Giao ngải tín vật thang” (số 5) đề bổ huyết.
2/ Do hai mạch Xung-Nhâm bị tổn thương mà sinh bệnh, huyết ra quá nhiều, nếu không lẫn cục, bụng không đau, thì nên dùng “Bát Trân Thang ” (số 6) “Thập Toàn Đại Bồ” (số 7) và “Nhân Sâm dưỡng doanh thang” (số 8) đề bồi bổ,
3/ Vì ưu-tư quá độ, Tỳ-bị thương tổn, Tỳ không nhiếp được huyết, nên mặt võ mình gầy, tinh thần bải hoải, không buồn ăn uống, huyết ra như suối, thì nên dùng bài “Quy Tỳ Thang ” (9) cùng nhột lúc với bài “Thập Toàn Đại Bồ Hoàn “(9) đề bồi bổ .
4/ Vì trung khi hạ hãm không có được huyết thi nên dùng bài “Bồ trung Ích khi thang ” (10).
5 /Vì giận-dữ mà can bị thương, không tàng được huyết khiến huyết vọng-hành, gần cốt đau nhức. trong bụng âm ạch, thị nên dùng bài “Gia Vị tiêu dao tán ” (11) Nếu huyết vẫn băng không ngừng thì nên dùng bài ” Địa du khổ tửu tiễn” (12).
6./ Nếu huyết ra quá nhiều, mồ hôi toát ra, mắt thất tinh lạc, chân tay giá lạnh, ngay trong giây lát, thì mau dùng “Độ Sâm thang” (13) đồ vào miệng. Hễ mồ-hôi chỉ, tỉnh-thần trở lại, thì cho dùng “ Thập toàn đại bỏ thang gia Tam-thất” (19).
7) Nếu bệnh lâu không khỏi, tỳ-khi tổn thương, ăn uống không được, trong người âm-ach, tìnhthần mỏi-mệt, mặt võ mình gầy, thì nên dùng bài “Bồ trung ích khi thang” (10) và bài ” Ich vị thăng dương thang ” (15).
ĐIỀU DƯỠNG
1) Dù chưa khỏi hay đã khỏi Tôi, cũng cần phải tuyệt đối kiêng phòng-sự. Nếu không, làm động huyết-hải, huyết sẽ ồ ra nhiều, bấy giờ thì nguy đến tinh-mạng. 2) Kiêng các thử thịt gà, ngan, ngỗng, chua cay, các thức ăn nóng-nẩy như hạt tiêu, ớt, cà phê, các thức sào, nưởng, mỡ màng.
3) Bệnh do Xung, Nhâm thương tổn, hoặc do trung-khi hạ-hãm sinh ra, thì khi khỏi rồi, nên thường uống thuốc “Thập toàn đại bổ” (7) đề cho khí, huyết sung – túc, bệnh sẽ tuyệt căn.
Theo:”Đông Y thực hành Phụ Khoa” của Lê Cường 1952.
