Đông Y điều trị bệnh Phụ khoa: Viêm Tuyến Bartholinitis

   Tổng quan

tuyến tiền đình (Bartholinitis )bị viêm nặng, cả hai bên hoặc một bên âm hộ bị đỏ, sưng và đau, thậm chí có chất độc và sự chèn ép, nó sẽ trở thành một áp xe, thành mủ. Khi tình trạng viêm được cải thiện, dịch nang sẽ còn lại để trở thành nang bartholin viêm nặng, nhưng các cơn cấp tính có thể lặp lại. Nó thuộc phạm vi chứng ” âm thũng” và “âm sang” trong y học cổ truyền .

Căn nguyên và bệnh lý

Bệnh này là do tà nhiệt ẩm ướt tẩm âm hộ, thậm chí còn chứa chất độc và sinh mủ. Cũng do hàn ngưng khí huyết, huyết ứ tại cơ phu mà ra.
1. Nhiệt độc Sau khi sinh, bỏ bê vệ sinh, hoặc âm hộ bị tổn thương, nhiễm phải tà độc hoặc nhiệt độc, nằm ở kinh lạc Can Đởm, thì thấp nhiệt độc chảy xuống âm đạo theo kinh lạc, theo kinh mạchtương bác với huyết, và trở thành viêm.
2. Hàn ngưng, hàn tà ngưng trệ khí huyết, ứ tích ở bên trong huyết bị ngưng trệ và tích tụ lại trong cơ thể. Tà khí không thoát ra ngoài được, hàm vào Cơ phu.  Hoặc thông thường cơ thể bị Âm hư, Khí và huyết mất sự thông xướng, tà khí sẽ ngưng tụ thành khối.

Chẩn đoán

1. Theo âm hộ đỏ, sưng, nóng và đau, hoặc khí hư nổi cục có nước vàng nhỏ giọt, nhiều hơn. Khi hình thành ổ áp xe có thể sờ thấy và dao động, kèm theo các triệu chứng toàn thân như sốt. Khi ấn vào bên trong áp xe tăng lên, áp xe có thể tự vỡ và các triệu chứng khác có thể được chẩn đoán là bệnh.
2. Đợt cấp của bệnh này phải được phân biệt với bệnh chàm âm hộ và bệnh viêm âm hộ cấp tính.
3. Ở giai đoạn mãn tính của bệnh này, u nang tuyến tiền đình cần được phân biệt với u mỡ và u nang tuyến bã ở âm hộ.

Biện chứng phân loại

1. Nhiệt độc: Âm hộ sưng tấy đỏ và đau một bên hoặc hai bên, giống như cái kén. Không dễ tự lui bệnh, khó di động, nằm ngồi không yên. Sau vài ngày, mủ sẽ bị lở loét, mủ chảy ra có mùi hôi, đặc quánh. Vết loát có thể thu lại trong khoảng một tuần. Thường có hiện tượng chảy mủ nhiều lần tạo thành các rãnh xoang. Kèm theo sốt và ớn lạnh, miệng khô và kém ăn, tiểu tiện buốt, buồn bực, ăn ngủ kém, chất Lưỡi đỏ, Rêu nhờn vàng, Mạch tế sác.
2. Âm hộ sưng tấy như kén ở một hoặc cả hai bên, màu da không thay đổi, sưng tấy gây khó chịu, lớn hơn có thể gây bất tiện khi đi lại, thường tăng lên trong thời kỳ tiền kinh nguyệt và trở lại trạng thái ban đầu sau khi thời kỳ kinh nguyệt.Chú ý đi tiêu phân lỏng ít, mệt mỏi rã rời. Chất lưỡi nhợt nhạt, lớp phủ mỏng, mạch Tế Nhược.

Điều trị

1. Thanh nhiệt giải độc: thanh nhiệt và giải độc, hoạt huyết và hóa ứ.
Công thức: Ngũ vị tiêu độc ẩm gia vị.
Bồ công anh 15 gam Kim ngân hoa 9 gam Hoa cúc dại 6 gam Thiên quỳ tử 15 gam Tử hoa địa đinh 9 gam Nhũ hương 6 gam Đan bì 12 gam Xích thược 12 gam Tạo giáp thích 12 gam;

Bệnh nhân đái buốt, đái dắt thêm Thuyết súc 10 gam, hạt sài đất 10 gam;

Đối với mủ, thêm Ý dĩ 15 gam;

Đối với chứng nhiệt độc nặng thêm Hoàng liên 6 gam , Hoàng cầm 10 gam, Hoàng bá 10 gam.
2. Phương pháp trị liệu hàn ngưng: bổ khí dưỡng huyết, cường dương giảm sưng tấy.
Công thức: Bổ trung ích khí thang gia giảm.
Hoàng kỳ 15 gam, Đương quy 12 gam, Thăng ma 9 gam, Sài hồ 9 gam, Vỏ quýt 6 gam,Thương truật 12 gam, Hạ khô thảo 15g, Cương tàm 4,5g, Tạo giác thích, Quế chi 6g, Chích thảo 6g.

Nếu đại tiện nát : Ý dĩ 15 gam, sinh Ý dĩ 15 gam, Kê nội kim 6 gam.

Chú ý

1. Chú ý đến vệ sinh cá nhân sau khi sinh, giữ âm hộ sạch sẽ, tắm đồ dùng cho mục đích cá nhân, và thay đổi đồ lót hàng ngày. Để ngăn ngừa nhiễm trùng ngoại lai.
2. Trong trường hợp nhiễm trùng cấp tính, chườm nóng hoặc chườm lạnh tại chỗ và điều trị kháng khuẩn, nếu hình thành ổ áp xe thì phải cắt chỉ kịp thời và không cản trở đường dẫn lưu của chỉ thuốc.
3. Các u nang tuyến bartholin nhỏ và không có triệu chứng có thể không được điều trị, hoặc nếu chúng lớn hơn hoặc có các đợt tái phát thì nên phẫu thuật cắt bỏ u nang tuyến bartholin để tạo điều kiện tiết dịch hoặc cắt bỏ u nang.

Theo Ths. Bs Nguyễn Xuân Luận st.