THIỂU NĂNG TUẦN HOÀN NÃO MẠN TÍNH
Thiểu năng tuần hoàn não là danh từ thường dùng trong Y học hiện đại để chỉ trạng thái bệnh lý có rất nhiều triệu chứng lâm sàng khác nhau nhưng có chung một cơ chế bệnh sinh là thiếu máu nuôi não. Nguyên nhân chính là do xơ vữa động mạch.
Trong Y học cổ truyền không có bệnh danh Thiểu năng tuần hoàn não mạn tính. Nhưng những biểu hiện trên lâm sàng của bệnh này: hoa mắt, chóng mặt, nhức đầu, mất ngủ… nằm trong phạm vi các chứng đầu thống, huyễn vựng, thất miên của Y học cổ truyền.
Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh theo Y học cổ truyền của Thiểu năng tuần hoàn não
Quan niệm của Y học cổ truyền cho rằng: đầu là nơi dương khí hội tụ, khí thanh dương của lục phủ, tinh hoa của huyết ở ngũ tạng đều tụ hội ở đó. Do vậy, mọi nguyên nhân là chức năng của tạng phủ suy giảm như: tuổi cao, chế độ ăn uống không hợp lý, lao động quá sức… làm cho khí huyết hư, không đưa được dương khí thăng thanh hội tụ ở não bộ mà sinh ra các chứng: Đầu thống, huyễn vựng, thất miên.
Hai nguyên nhân thường gặp là:
Tỳ hư không vận hóa được thức ăn để tạo thành khí huyết, tân dịch… mà tạo thành đàm thấp, khiến cho thanh dương không thăng, trọc âm không giáng… dẫn đến huyễn vựng, đầu thống.
Người cao tuổi thận tinh không đủ, không thể xung lên não, dẫn đến tinh thần mệt mỏi hay quên, chóng mặt. Mặt khác, ở người cao tuổi chức năng của các tạng phủ suy giảm, làm cho nguồn gốc tạo thành khí huyết kém do đó não mất đi cơ sở nuôi dưỡng dẫn tới đầu thống, thất miên, huyễn vựng…
Phân loại các thể lâm sàng theo Y học cổ truyền Thiểu năng tuần hoàn não
Thiểu năng tuần hoàn não Thể tỳ hư đàm thấp
Triệu chứng: Chóng mặt, nhất là khi thay đổi tư thế, đầu luôn có cảm giác căng nặng, ngực bụng đầy tức, ăn có cảm giác dễ buồn nôn, người mệt mỏi, nặng nề. Chất lưỡi bệu, rêu lưỡi trắng nhớt, mạch trầm hoạt hoặc nhu hoạt.
Pháp điều trị: Kiện tỳ, hóa đàm, hòa vị
Bài thuốc cổ phương: Bán hạ bạch truật thiên ma thang
Bán hạ chế 10g Trần bì 8g
Phục linh 16g Cam thảo 6g
Bạch truật 16g Sinh khương 3 lát
Thiên ma 16g Đại táo 4 quả
Tất cả làm thang sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần
Nếu tai ù gia thêm Thạch xương bồ để thông dương khai khiếu
Châm cứu: châm các huyệt: Thái xung, Túc lâm khấp, Túc tam lý, Phòng phong, Dương lăng tuyền, Tỳ du, Vị du.
Thiểu năng tuần hoàn não Thể khí huyết lưỡng hư
Triệu chứng: Chóng mặt, hoa mắt, váng đầu, hay hồi hộp, mất ngủ, người mệt mỏi, ăn kém, bụng đầy tức, khi lao lực thì các triệu chứng này nặng lên. Chất lưỡi nhợt, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch tế nhược.
Pháp điều trị: Bổ khí dưỡng huyết, kiện tỳ.
Bài thuốc cổ phương: Quy tỳ thang
Đẳng sâm 16g Hoàng kỳ 16g
Đương quy 16g Bạch truật 16g
Phục thần 12g Liên nhục 16g
Viễn chí 6g Táo nhân 12g
Long nhãn 12g Bắc mộc hương 6g
Tất cả làm thang, sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần.
Nếu thiên về hàn: người lạnh, chân tay lạnh, đại tiện phân nát, gia Nhục quế, Can khương.
Châm cứu: châm bổ các huyệt: Tam âm giao, Túc tam lý, Huyết hải, Nội quan, Thần môn.
Trong điều trị thiểu năng tuần hoàn não mạn tính cần phải phối hợp với các phương tiện chẩn đoán cận lâm sàng của Y học hiện đại để tìm một số nguyên nhân như: thoái hóa đốt sống cổ, rối loạn chuyển hóa lipid… từ đó có điều chỉnh trong điều trị bằng Y học cổ truyền cho phù hợp. Ngoài ra có thể phối hợp với tập khí công – dưỡng sinh để tăng cường hiệu quả điều trị.
