MẠCH TÂM CÂU (HỒNG)
心脉洪
Xīn mài hóng
A- NGUYÊN VĂN :
Hạ mạch giả tâm dã, nam phương hỏa dã, vạn vật chỉ sỡ dĩ thịnh trưởng dã, cố kỳ khí lai thịnh khứ suy, cô’ viết câu, phản thử giả bệnh.
Hà như nhi phản ?
Kỳ khí lai thịnh khứ diệc thịnh, thử vị thái quá, bệnh tại ngoại; Kỳ khí lai bất thịnh khứ phản thịnh, thử vị bất cập, bệnh tạỉ trung.
Hạ mạch thái quá dữ bất cập, kỷ bệnh giai hà như ?
Thái quá tắc lệnh nhân thân nhiệt nhỉ phu thống, vỉ tẩm dâm(1); Kỳ bất cập tắc lệnh nhân phiền tâm, thượng kiến khái thóa, hạ vi khí tiết”
(Tố vấn : Ngọc cơ chân tạng luận).
C- DỊCH NGHĨA NGUYÊN VĂN :
Mạch mùa hạ ứng với tạng tâm, tâm thuộc hướng nam là hành hỏa trong ngũ hành. Mùa hè là mùa vạn vật sinh trưởng phồn thịnh, nên mạch khí đến rất sung thịnh đi lại hơi suy, mạch tượng giống như lưỡi câu nên gọi là mạch câu. Nếu mạch tượng khác thường tức là mạch bệnh.
Thế nào mới gọi là mạch tượng khác thường ?
Mạch khí đến sung thịnh mà đi cũng sung thịnh, như thế gọi là thái quá, chủ bệnh ở ngoài; Nếu mạch khí đến hơi suy mà đi lại sung thịnh, thế gọi là bất cập, chủ bệnh tại lý- Mạch tượng mùa hè thái quá hay bất cập có chứng bệnh ra sao ?
Mạch tấm thái quá khiến người phát sốt, da thịt đau nhức, sưng đau ghẻ chóc; Mạch tâm bất cập làm cho người tâm phiền, trên thì ho hen khạc đờm, dưới thì ruột sôi đánh rắm.
D- CHÚ THÍCH :
(1) Tẩm dâm : Trương Chí Thông chú:“Da nổi ghẻ, hỏa nhiệt thịnh”.
(2) Khí tiết Thông hơi (đánh rắm).
